Prime Esas Kazanç Nedir? Ne İşe Yarar ve Nasıl Hesaplanır?

İnsan Kaynakları 5dk
İnsan Kaynakları

Prime esas kazanç ne demektir? Maaş hesaplamasıyla ilgisi nedir ve nasıl hesaplanır? Ne işe yarar ve basamak değeri, alt sınırı gibi kavramları ne anlama gelir? Cevaplar yazımızda.

Prim Nedir?


Sıklıkla duyduğumuz prim kelimesi ne anlama gelir. Peki Prim Nedir? Sigorta hizmetleri sunan kuruluşların aldığı riskler karşılığında sigorta hizmetlinden yararlanan kişinin ödediği bir bedel vardır. Bu bedele sigorta pirimi denir. Sigorta hizmetinden yararlanmak isteyen kişiler tarafından ödenmesi gereken sigorta pirimi, sigorta hizmetini veren kurumla kişinin arasında olan anlaşmaya bağlı olarak yapılır.
Sigorta primleri, esasen sigorta şirketinin üstlendiği risk karşılığında ödenen bedeldir. Bunun yanı sıra, genel giderler, sigorta şirketinin üstlenmek zorunda olduğu maliyetler ve komisyonlar da prim tutarına dahil edilmektedir. Satın aldığınız sigorta hizmetinin tüm şartları yerine getirilse bile, sistem tarafından belirlenen primleri ödemezseniz sigorta poliçeniz askıya alınır ve çeşitli risklere karşı sigorta koruma hizmetinden yararlanmanız mümkün olmaz.

Prime Esas Kazanç Nedir ve Ne İşe Yarar?


Prime Esas Kazanç, çeşitli ödemelerden oluşan gelirleri tanımlar. Bu gelirler, sosyal güvenlik primlerine tabi olan kazançları ifade eder. Prime esas kazançlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

  • Brüt ücret: Çalışanın işverenden aldığı maaşı temsil eder.
  • Fazla mesai ücretleri: Normal çalışma saatlerinin dışında yapılan çalışmalara karşılık gelen ödemelerdir.
  • Yol yardımı: Çalışanın iş yerine ulaşım sağlaması için aldığı ödemeleri ifade eder.
  • İkramiyeler ve primler: Belirli dönemlerde performansa dayalı olarak alınan ek ödemelerdir.

Prime Esas Kazanç Çeşitleri Nelerdir?


5060 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda prime esas kazançlar ile kısmen prime esas kazançlar tanımlanmıştır. Bu kapsamda prime esas kazançlar aşağıdaki gibidir:

  • Temel maaşlar,
  • Yıllık izin ücretleri,
  • İzin harçlıkları,
  • Ödeme şekline ve zamanına bağlı olarak belirlenen ücret türleri,
  • Sigortası bulunan çalışanlara istirahat sürelerinde ödenen ücretler,
  • Diğer ödemeler.

Kısmen Prime Esas Kazançlar Nelerdir?


Belirli koşullar altında, bazı durumlar kısmi olarak prime esas kazançlar arasında sayılmaktadır. Gerekli şartlar sağlandığında, bu durumlar için hesaplanan tutar prime esas kazanca dahil edilir. Kısmen PEK kapsamında alınan ücret ve yardımlar şu şekildedir;

Yemek Paraları


Çalışanların maaşlarına ek olarak yapılan yemek parası yardımlarında günlük yemek bedeli istisnası gelir vergisi konusunda esas alınır.
Yemek parası, günlük asgari ücretin %23,65’i kadar bir kısmı prime esas kazançtan muaf tutulmaktadır. Bu durumda yemek parasının prime esas kazanca dahil edilmesi için şu formül kullanılmaktadır:
Günlük istisna tutarı = Brüt günlük asgari ücret x %23,65
Aylık istisna tutarı = Çalışılan gün sayısı x Günlük istisna tutarı
Prime esas kazanca dahil olan yemek bedeli = Ödenen yemek bedeli - İstisna tutarı.

Çocuk zammı (yardımı)


Çocuk yardımından faydalanabilmek için öncelikle sigortalının hizmet sözleşmesinin sürüyor olması gerekmektedir.
Gelir veya aylık bağlanmamış olan 18 yaş altındaki çocuklar, PEK yardımından yararlanabilir. Lise ve benzeri eğitim gören çocuklar için yaş sınırı 20, üniversite eğitimine devam edenler için ise 25’tir.
Aylık istisna tutarı (Tek çocuk için) = Brüt aylık asgari ücret x %2
İstisna tutarı = Aylık istisna tutarı (tek çocuk için) x çocuk sayısı (iki çocuğa kadar)
Prime esas kazanca dahil olan çocuk zammı = Ödenen çocuk zammı – istisna tutarı

Aile zammı (yardımı)


SGK istisnası aile yardımı ödemelerinde asgari ücretin %10’u oranında uygulanır.
Belirtilen oranı aşan tutarlar üzerinden ise prim kesintisi yapılır.
İstisna tutarı = Brüt aylık asgari ücret x %10
Prime esas kazanca dahil olan aile zammı = Ödenen aile zammı – istisna tutarı

SGK Prim Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?


SGK prim hesaplama yöntemleri, bir çalışanın ödeyeceği sigorta primini belirlemek için kullanılan sistemdir. Bu hesaplama sürecinde, çalışanın brüt maaşı üzerinden belirli bir oran tespit edilerek prim tutarı hesaplanır. SGK primleri, emeklilik, sağlık sigortası ve işsizlik sigortası gibi sosyal güvenlik hizmetlerini kapsar.
Peki, net maaş nasıl hesaplanır? Net maaş, brüt maaştan belirli kesintilerin (vergi, sigorta primi vb.) çıkarılmasıyla elde edilir. Net maaş hesaplamak için, brüt maaş üzerinden sigorta primi ve gelir vergisi gibi kesintiler yapılır ve kalan tutar çalışana net maaş olarak ödenir.
SGK primleri nasıl hesaplanır? Prim hesaplamasında, çalışanın brüt maaşı üzerinden belirli bir oran kullanılır. Sigorta primi oranı brüt maaş üzerinden hesaplanarak çalışanın sigorta primi bulunur. Ayrıca, işsizlik sigortası ve sağlık sigortası için belirlenen oranlar da bu hesaplama sürecine dâhil edilir.

Prime Esas Kazanç Hesaplama Nasıl Yapılır?


Prime esas kazanç hesaplaması yapılırken çalışanın günlük ücreti ile 30 çarpılır. Minimum prime esas kazanç, asgari ücretliler için 866,85 TL’dir. Yani asgari ücretli bir çalışanın aylık prime esas kazancının hesaplanması için; 866,85 x 30 = 26.005,5 TL’dir.
Günlük prime esas kazancı 1.000 Tl olan bir çalışanın 30 günlük prime esas kazanç tutarı; 1.000 x 30 = 30.000 TL’dir.

Prime Esas Kazanç/Basamak Değeri/Ek Gösterge Ne Demektir?


Sosyal güvenlik sisteminde prim ödemeleri, çalışanların gelir seviyeleriyle doğru orantılı bir şekilde belirlenmektedir. Bu yapı, basamak sistemi adı verilen bir düzenek üzerine inşa edilmiştir. Her basamağın kendine özgü bir prime esas kazanç tutarı bulunmaktadır. Oluşturulan bu basamaklar, ödenecek güncel primleri etkileyici bir rol oynamaktadır. Aynı zamanda, Prime Esas Kazanç basamak değeri ve ek gösterge durumu, ülkemizde sosyal güvenlik sisteminin temel unsurları arasında yer almaktadır.
Örneğin, günümüzde 10. basamakta yer alan bir sigortalı, 5. basamakta bulunan bir sigortalıya göre çok daha yüksek bir prime esas kazanç üzerinden prim ödemek zorundadır. Bu fark, emeklilik döneminde de maaşlara yansıyacak şekilde devam edecektir. Ek gösterge kavramı ise genellikle devlet memurlarının prime esas kazancını ifade eder. Emekli sandığı kapsamında bulunan memurların ek göstergeleri, belirli dönemlerde güncellenerek mevcut unvanlarına göre yeniden belirlenir.

Prime Esas Kazanç Alt Sınırı Nedir?


Prime esas kazanç, tavan ve taban değerleriyle şekillenen bir kavramdır. Bu değerler, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen asgari ücret kararına dayanarak oluşturulur.

Prime Esas Kazanç Sınırı 2025’te Ne Kadardır?


2024’te 666,75 TL olan Prime Esas Kazanç sınırı 2025’te 866,85’tir.

Prime Esas Kazanç ile Maaş Hesaplama Nasıl Yapılır?


Prime esas kazanç üzerinden maaş hesaplama işlemi, çalışanların brüt maaşları üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen prim kesintilerinin düşülmesi ile gerçekleştirilir.

Prime esas kazanç, sigortalının SGK’ya bildirdiği maaş tutarıdır ve bu tutar üzerinden yapılan kesintiler, sosyal güvenlik primlerini belirler. Örneğin çalışanların ödediği prim tutarları, maaş hesaplama sürecinde dikkate alınan belirli prim oranları üzerinden hesaplanır.
Özellikle yarı zamanlı veya kısa süreli çalışanlar için 15 günlük maaş hesaplaması yapılırken, prime esas kazancın yarısı esas alınarak SGK primleri düzenlenir. 4A kapsamındaki çalışanlar için brüt maaş üzerinden hesaplanan SGK kesintisi, 4a günlük ödeme tablosuna göre belirlenerek günlük prim ödemeleri buna uygun şekilde ayarlanır.
Eksik gün sayısı olan çalışanlar için "SSK gün satın alma ne kadar? " sorusu oldukça önemlidir. Eksik prim günleri için gün satın alma yoluyla prim gün sayısı tamamlanabilir; bu durumda, prime esas kazanç seviyesine göre her eksik gün için prim ödemesi gerçekleştirilir.
Prime esas kazanç basamak değerlerinin hesaplanması, çalışanların kazanç seviyelerine göre belirlenen basamak değerlerine dayanarak yapılır. Bu basamak değerleri hem maaş hem de emeklilik primleri üzerinde etkili olup, çalışanın toplam kazanç seviyesinin belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.

Prime Esas Kazanç Yorumlama Nasıl Yapılır?


Prime esas kazancı yorumlamak için bilmemiz gereken belli başlı bilgiler vardır.

  • Net Kârı Hesapla: Finansal tablolardaki net kârı bulun
  • İstisnai Kalemleri Çıkar: Tek seferlik gelir giderleri çıkarın.
  • Faaliyet Kârını Hesapla: Asıl iş faaliyetlerinden elde edilen kârı hesaplayın.
  • Oranları Analiz Et: Faaliyet marjı gibi oranları hesaplayın.
  • Sektörle Karşılaştır: Diğer şirketlerle kıyaslayın.

Prime Esas Kazanç Yüksek Olursa Ne Olur?


Prim esas kazancındaki artış, özellikle emekli maaşında kayda değer bir yükseliş sağlayabilir. Çoğu çalışan, uzun yıllar süren çalışmalarının emekli aylıklarını artıracağına inanır. Ancak gerçekte, prim gün sayısının yüksek olmasının emekli maaşını artırmak için tek başına yeterli olmadığı söylenebilir.
Emekli aylığının yükselmesi, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen matrahın artışıyla doğrudan ilişkilidir. Personelin emekli olduktan sonra yüksek bir maaş almak istemesi durumunda, prim esas kazanç tutarının da yüksek olması gerekmektedir. Kısacası, prim esas kazancı (PEK) ne kadar yüksek olursa, emekli aylığı da o kadar fazla olacaktır.

İnternet sitemizde yer alan içerikler genel bilgilendirme amaçlıdır ve tavsiye niteliği taşımamaktadır. Konu hakkında kişiselleştirilmiş tavsiyeler için bir uzmana danışmanız gerekmektedir. Sunulan bilgilerin doğruluğu, eksiksizliği ve güncelliği tarafımızca garanti edilmemektedir. Mikrogrup, bu bilgilerin kullanımı sonucunda doğabilecek herhangi bir zarardan sorumlu tutulamaz. Detaylı yasal uyarılar için lütfen buraya tıklayınız.
Whatsapp iletişim

Abone Olun

Blog sayfamıza abone olarak yeni içeriklerden haberdar olabilirsin!