Amortisman Hesaplama | Mikro Yazılım

Amortisman Nedir?

Amortisman, işletmedeki duran varlıkların aşınma, yıpranma veya eskime nedeniyle zamanla değer kaybetmesini ifade eden bir kavramdır ve bu varlıkların ekonomik ömürleri boyunca gider olarak yazılmasını sağlar. Vergi konularında sıkça karşılaşılan amortisman, araçlar, gayrimenkuller, demirbaş mallar, telif hakları, aletler, edevatlar, mefruşatlar, sinema filmleri ve şerefiye gibi varlıkların defter değerindeki düşüşleri açıklamak için kullanılır. Amortisman yöntemleri ve oranları, bu değer kaybının nasıl hesaplanacağını belirlerken, net defter değeri ise amortismana tabi bir varlığın defter değerinden birikmiş amortismanın çıkarılmasıyla hesaplanır.

Amortisman Nasıl Hesaplanır?

Amortisman oranları, 1/varlığın ekonomik ömrünü verir. Bu oranlar, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen faydalı ömür ve oranlar ile Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 315. maddesi uyarınca yapılır.

Amortisman Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?

Amortisman hesaplama için bazı farklı yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerin bazılarını aşağıda inceleyebilirsiniz.

Normal Amortisman

Normal amortisman, eşit tutarlı amortisman olarak da bilinir. Bu yöntemde amortisman tutarı, varlığın tutarının sabit bir oranıyla veya ekonomik ömrüyle hesaplanır. Örneğin:

• Varlık Tutarı: 10,000 TL
• Ekonomik Ömür: 5 yıl
• Amortisman Tutarı: 10,000 TL / 5 yıl = 2,000 TL (yıllık)

Dolayısıyla bu yöntem kullanılırken amortisman hesaplama için şu formüle başvurulur:
maddi duran varlığın tutarı / varlığın ekonomik ömrü

Azalan Bakiyeler Yöntemi

Azalan bakiyeler yöntemi, amortismana tabi varlığın değerinin hızlandırılmış bir şekilde giderleştirilmesini sağlar. Bu yöntemde, amortisman hesaplanacak tutar, önceki yıllarda hesaplanmış olan amortisman tutarları düşülerek bulunur ve amortisman oranı, normal amortisman oranının iki katıdır ancak %50’yi geçmez. Her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer, daha önce ayrılmış amortismanların toplamının çıkarılması ile tespit edilir. Enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde ise düzeltilmiş değer üzerinden hesaplanır.
Bu yöntemde amortisman süresi, varlığın ekonomik ömrü ile sınırlıdır ve son yıl kalan net değer tamamen gider yazılarak yok edilir. Maddi olmayan duran varlıklara bu yöntem uygulanamaz. Azalan bakiyeler yöntemi, firmaların iktisadi kıymeti aktife aldıkları dönemde yüksek amortisman giderleri yazarak vergi avantajı sağlar, bu da nakit akışına pozitif katkıda bulunur.
Örnek:
ABC Ltd. Şti., 15.000 TL tutarında ve faydalı ömrü 4 yıl olan bir makine satın almış ve amortisman hesaplaması için Azalan Bakiyeler Yöntemi’ni seçmiştir. Amortisman hesaplaması şu şekilde yapılır:

• Normal Amortisman Oranı: 1 / 4 = %25
• Azalan Bakiyeler Amortisman Oranı: %25 * 2 = %50

1. Yıl: 15.000 TL x %50 = 7.500 TL
2. Yıl: (15.000 TL - 7.500 TL) x %50 = 3.750 TL
3. Yıl: (7.500 TL - 3.750 TL) x %50 = 1.875 TL
4. Yıl: Kalan net değer = 3.750 TL - 1.875 TL = 1.875 TL (Tamamen gider yazılır)

Fevkalade Amortisman Hesaplama

Fevkalade amortisman yöntemi; yangın, deprem, sel gibi olağanüstü doğal afet durumlarında varlıkların değerinin tamamen veya kısmen kaybolması durumunda kullanılır.
İşletmeler, bu tür durumlarla karşılaştıklarında varlıklarının amortismanını hızlandırmak için ilgili resmi birimlere başvururlar. Başvuru sonucunda, zarar gören varlıkların bir kısmının veya tamamının amortize edilmesi sağlanır, böylece mali kayıplar vergi avantajı ile telafi edilmeye çalışılır.

Madenlerde Amortisman

Madenlerde amortisman, Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 316. maddesine göre belirlenir. Madenlerin ve taş ocaklarının, içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değer kaybı, amortisman yoluyla muhasebeleştirilir. Bu süreç, madenlerin tahmin edilen rezervlerini çıkarma hakkını elde etme ve çıkarma ile ilgili yapılan yatırımların, fiilen elde edilen maden miktarlarına göre itfa edilmesi şeklinde gerçekleşir.

Amortisman Oranları Nasıl Belirlenir?

Amortisman oranları, hizmet süresi ve yararlı ömür esas alınarak belirlenir. Vergi Usul Kanunu’nun 315. maddesi uyarınca, işletmeler amortismana tabi kıymetlerini Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ve ilan edilen oranlar üzerinden amortismana tabi tutarlar. 5024 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik sonrası, amortisman oranlarının üst sınırı kaldırılmış ve oranlar 28.04.2004 tarihli, 25446 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 333 ve 339 Sıra No’lu V.U.K. Genel Tebliğlerinde ilan edilmiştir.
Yani amortisman oranı, varlıkların faydalı ömürlerine göre belirlenir ve 1 rakamının varlığın amortisman süresine (yararlı ömrüne) bölünmesiyle hesaplanır.

Amortismanın İşletmelere Etkisi Nedir?

Amortisman, işletmelerin uzun vadeli varlıklarının maliyetlerini faydalı ömürleri boyunca doğru bir şekilde mali tablolara yansıtmalarını sağlar ve bu, muhasebede eşleştirme ilkesine uygun olarak giderlerin ilgili gelirlerle aynı dönemde muhasebeleştirilmesine olanak tanır.
Amortisman, vergiye tabi gelirleri azaltarak işletmelere vergi avantajı sunar, bu da net gelirin düşmesine ve dolayısıyla vergi yükünün azalmasına yol açar.
Ayrıca amortisman giderleri, varlıkların cari değerlerini bilançoda daha doğru bir şekilde yansıtarak finansal tablo kullanıcılarına işletmenin gerçek mali durumu hakkında net bir görüş sunar.
Amortisman, şirketlerin varlıklarının faydalı ömürlerini ve gelecekteki yenileme maliyetlerini tahmin ederek sermaye harcamalarını planlamalarına yardımcı olur. Bu, yatırımların ekonomik uygulanabilirliğini değerlendirmeye, varlıkların ne zaman değiştirilmesi gerektiğini belirlemeye ve nakit akışlarını tahmin etmeye olanak tanır.
Yatırım değerlendirmelerinde, amortismanın anlaşılması finansal performansı ve yatırım getirilerini etkileyen önemli bir faktördür. Çünkü amortisman giderleri, varlıkların getirisi (ROA) ve net bugünkü değer (NPV) gibi finansal oranları etkiler.

Amortisman Oranları 2024

2024 yılı için amortisman sınırı 6.900 TL olarak açıklanmıştır. Bununla birlikte amortisman oranlarıyla ilgili tam listeye, GİB’in web sitesinde duyurulan amortisman oranları tablosu aracılığıyla ulaşabilirsiniz.