Amortisman nedir, nasıl hesaplanır?

Yıpranma payı, yani amortisman nasıl hesaplanır? Amortisman oranları 2023 için nedir? Amortisman hesaplama yöntemleri nelerdir? Amortisman sınırı nedir?

Amortisman nedir?

Duran varlıklar zamanla yıpranır, aşınır ve eskir. İşte amortisman, bu varlıkların yıpranma, aşınma ve eskime payıdır. İşletmeler kullanmak için aldığı maddi duran varlıklarını normal koşullar altında bir yıldan daha uzun süre kullanırlar. İlgili varlığın ekonomik değeri, zamanla birlikte azalır. Bu sebeple de kullanım süresi yani ekonomik ömrü maddi gider olarak kabul edilir. Bu giderler mali dönemlere bölünerek hesaplanır ve yazılır. Böylece, varlıklara kullanıldıkları muhasebe dönemlerine dağıtılmak suretiyle gider yazılmış olur ve muhasebecinin kaidesi kavramı yerine getirilmiş olur.

Amortisman ayırma koşulları nedir?

Amortisman ayırma koşulları, belirli bir maddi varlığın işletmede bir yıldan fazla kullanılabilir durumda olması, yıpranma, aşınma  veya eskime sebebiyle kıymetinin azalması, değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olmasıdır.

Amortisman nasıl hesaplanır?

Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 315. maddesine göre amortismana tabi olan maddi varlıklar, Maliye Bakanlığı’nın iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerini dikkate alarak tespit ve ilan ettiği oranlar üzerinden hesaplanır.

En çok kullanılan amortisman yöntemleri aşağıdakilerdir:

• Normal (eşit tutarlı) amortisman yöntemi
• Azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemi
• Fevkalade amortisman yöntemi

Normal (eşit tutarlı) amortisman yöntemi

Bu yöntem eşit tutarlı amortisman olarak da anılır. Normal amortisman yönteminde amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanarak veya tutar ekonomik ömre bölünerek hesaplanır.

Normal amortisman hesaplama örnek: Bir işletme KDV %18 hariç olmak üzere 5.000 TL değerinde bir demirbaş aldı diyelim. Demirbaşın ekonomik ömrü için de 5 yıl verelim. Bu durumda amortisman hesabını şu şekilde yapmalıyız: Amortisman oranı 1/ekonomik ömür olarak hesaplanır. Yani 1/5 = 0,20’dir, yüzde karşılığı ise %20 olur. Bu durumda, yıllık amortisman değeri 5.000 x %20 = 1.000 TL’dir.

Aynı hesaplamayı yapmanın bir diğer yöntemi de tutarı ekonomik ömre bölmektir. Bu durumda hesabımız 5.000 / 5 = 1.000 TL olacaktır.

Azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemi

Bu yöntemde varlıklar normal amortismana göre 2 kat hızlı giderleşir ve giderleştirme işlemi alış tutarı üzerinden değil sene başına devreden net defter değeri üzerinden yapılır.

Örnek: Bir işletmenin bir maddi varlığının alış bedeli için 100 TL diyelim. Bu varlığın faydalı ömrü de 5 yıl olsun.

İlk yılı 100 / 5 x 2 = 40 TL olarak giderleştiririz.

İkinci yılı (100 – 40) = 60 / 5 x 2 = 24 TL olarak giderleştiririz.

Üçüncü yılı ise (60 – 24) = 36 / 5 x 2 = 14,40 TL olarak giderleştiririz ve bu hesap bu şekilde devam eder.

Kısacası, ilk seneki hızlı giderleştirme sonraki senelerde yavaşlar. Normal amortisman yönteminde bu hız her sene aynı kalır. Bir işletme, maddi varlığını normal amortisman yöntemi kullanılarak giderleştirirse daha sonra azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemine dönemez. Ancak azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yönteminden normal yönteme dönmek mümkündür. Ekonomik ömürden kaç sene kaldıysa eşit şekilde amortisman hesabı yapılabilir. Amortisman kaydı da buna göre tutulur.

Fevkalade amortisman yöntemi

Doğal afet gibi ekstrem durumlarda varlıkların yitimi sonucunda kullanılan amortisman yöntemidir. Eğer böyle bir durumla karşılaşılırsa ilgili idareye başvurularak varlığın belli bir kısmı amortize edilebilir.

2023 amortisman sınırı / 2023 demirbaş sınırı

O halde birlikte 2023 demirbaş sınırına bakalım. Vergi Usül Kanunu’nun (VUK) 490 sıra numaralı genel tebliğine göre amortisman ayırmada 2023 yılı için belirlenen alt sınır 4.400 TL’dir. 2022’de bu oran, 2.000 TL idi.

Binek araç amortismanı nedir? Binek araç amortismanı 2023

• Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin her birine ilişkin gider yazılabilecek aylık kira bedeli tutarı: 17.000 TL.
• Gider olarak indirim konusu yapılabilecek Ö.T.V ve K.D.V ’nin toplam tutarı: 440.000 TL.
• Binek otomobillerde Amortisman olarak indirim konusu yapılabilecek tutar: Ö.T.V ve KDV hariç : 500.000 TL.
• Vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde: 950.000 TL.

İşletmeniz için en uygun Mikro yazılımını seçmek için tıklayın.