Rüçhan Hakkı Nedir? Türleri Nelerdir ve Nasıl Kullanılır?
Muhasebe ve Finans 4dk

Muhasebe ve Finans
İçindekiler
- Rüçhan Hakkı Nedir?
- Rüçhan Hakkı Pazarı Nedir?
- Rüçhan Türleri Nelerdir?
- Patent Rüçhan Hakkı:
- Hisse Rüçhan Hakkı
- Ticari Rüçhan Hakkı
- Marka Rüçhan Hakkı
- Rüçhan Hakkının Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
- Rüçhan Hakkının Kullanılmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
- Rüçhan Hakkı Nasıl Hesaplanır?
- Rüçhan Hakkı Oranı Nedir?
- Rüçhan Hakkı Örneği
Rüçhan hakkı, şirketlerin sermaye artırımı süreçlerinde mevcut hissedarlara tanınan önemli bir finansal avantajdır. Detayları sizin için inceledik.
Rüçhan Hakkı Nedir?
Rüçhan hakkı, mevcut hissedarlara ek sermaye artırımlarında yeni payları öncelikli olarak alma hakkı tanıyan bir mekanizmadır. Bu hak, hisse senedi sahiplerinin sahiplik oranlarını koruyarak hisse başına değer kaybını önlemeye yönelik bir amaca hizmet eder. Mevcut hissedarların, sahip oldukları hisseler oranında belirli bir fiyattan yeni hisse satın almalarını mümkün kılarak, sermaye artırımı sürecinde adaletin sağlanmasına katkıda bulunur.
Rüçhan Hakkı Pazarı Nedir?
Rüçhan hakkı pazarı, mevcut hissedarların rüçhan kuponlarını alıp sattığı özel bir piyasadır. Bu pazar, yatırımcılara bedelli sermaye artırımına katılma veya bu haktan vazgeçme imkânı sunar. Rüçhan hakkı pazarı, rüçhan hakkının kullanım süresiyle eş zamanlı olarak açılır ve kullanım süresinin sona ermesinden önceki beşinci iş gününe kadar devam eder. Bu süre zarfında hissedarlar alım satım işlemlerini gerçekleştirebilirler.
Rüçhan Türleri Nelerdir?
Rüçhan hakkı şirketlerin sermaye artırımı döneminde meydana gelen ve mevcut hissedarların haklarını koruyan bir durumdur. Farklı durumlar için farklı rüçhan hakları bulunur. Rüçhan hakkı türleri arasında;
- Patent rüçhan hakkı,
- Hisse rüçhan hakkı,
- Marka rüçhan hakkı,
- Ticari rüçhan hakkı bulunur.
Patent Rüçhan Hakkı:
Patent rüçhan hakkı buluş sahibine avantaj sağlar. Buluş sahibine kendi buluşunu öncelikli olarak tescil ettirme hakkı tanır. Genellikle bu türü farklı ülkelerden patent almış kişiler kullanır. Buluş sahibi, başka bir ülkede yaptığı başvuru ile 12 ay boyunca korunma hakkına sahip olur. Bu durum, buluş sahibinin izni olmadan başka bir kişinin patent başvurusunda bulunması halinde başarısız olmasına neden olur.
Hisse Rüçhan Hakkı
Hisse rüçhan hakkı, mevcut hisse sahiplerine yeni çıkarılacak hisseleri öncelikli olarak satın alma imkânı tanıyan bir türdür. Bu uygulama, bir sermaye artırımı esnasında şirketin mevcut hissedarlarının hisselerini korumasına yardımcı olur. Böylece hissedarlar hem mevcut paylarını koruyabilir hem de yeni çıkarılan hisseleri ilk olarak alma fırsatını elde ederler.
Ticari Rüçhan Hakkı
Ticari rüçhan hakkı, işletmelerin faaliyetlerini güvene almak için kullanılan bir türdür. Bu hakla birlikte ortaklık hakları ve ticari haklar güvence altına alınır. Mesela eğer bir şirkette bir ortak kendi hissesini devretmek istiyorsa satın alma hakkı öncelikle diğer ortaklara verilir.
Marka Rüçhan Hakkı
Marka rüçhan hakkı, bir markanın tescilinde öncelikli bir hak sağlayan bir türdür. Bu hak, özel marka sahiplerinin marka isimlerini koruma amacıyla başvuruda bulunduğu bir yöntemdir. Bu bağlamda, marka sahibinin dışında bulunan kişiler, aynı ya da benzer isimleri kullanma hakkına sahip olamazlar.
Rüçhan Hakkının Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Hem avantajları hem de dezavantajları birlikte inceleyelim:
Rüçhan Hakkının Avantajları:
- Hissedarların sermaye artırımı sonrası şirketteki pay oranlarının düşmesini önler.
- Hissedarlar, yeni hisseleri piyasadan önce nominal değeri üzerinden satın alabilir.
- Şirketin gelecekteki kazançlarından aynı oranda yararlanma hakkı sürdürülür.
- Hissedarlar bu haklarını borsada satarak ek gelir elde edebilir.
Rüçhan Hakkının Dezavantajları:
- Hissedarlar yeni hisseleri almak için sermaye ayırmak zorunda kalabilir.
- Hak kullanılmazsa pay oranı azalır, dolayısıyla şirket üzerindeki kontrol etkisi düşebilir.
- Şirketin gelecekteki performansı beklentiyi karşılamazsa yapılan ek yatırım zarar edebilir.
Rüçhan Hakkının Kullanılmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Hissedarların rüçhan hakkı kullanırken dikkat etmesi gereken birkaç husus vardır.
- Öncelikle dikkate alınması gereken en önemli unsur süre takibidir. Rüçhan hakkının belirli bir kullanım süresi vardır, bu süre içinde kullanılmayan rüçhan hakları sona erer. Bu nedenle belirtilen süreye önem göstermeye dikkat edilmelidir.
- Başvuru yapmayı düşünen hissedarların başvuru şartlarına dikkat etmeleri gerekmektedir. Rüçhan hakkından yararlanabilmek için, kişilerin şirketin mevcut hissedarları arasında yer alması şarttır.
- Belirlenen hisse fiyatının de yine belirtilen süre içerisinde ödenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Rüçhan Hakkı Nasıl Hesaplanır?
Rüçhan hakkı hesaplanması, sermaye artırım oranı ve mevcut hissedarın sahip olduğu pay miktarına göre yapılır.
Şirketin mevcut sermayesi ve artırılacak sermaye belirlenir, sermaye artırım oranı ise artırılacak sermayenin, mevcut sermayeye oranıdır
Rüçhan hakkı hisse adedi ise hissedarlara ait pay adedi ile sermaye artırım oranının çarpılmasıyla bulunur.
Yeni hisse değeri belirlendikten sonra rüçhan hakkı hisse adediyle çarpılarak rüçhan hakkı kullanım tutarı hesaplanır.
Rüçhan Hakkı Oranı Nedir?
Rüçhan hakkı oranı, bir şirketin sermaye artırımı esnasında mevcut hissedarların sahip oldukları hisselerle orantılı olarak çıkarılacak yeni hisselerden ne kadarını satın alma hakkı elde ettiklerini belirten bir ölçüttür. Bu oran, sermaye artışının boyutuna ve şirketin mevcut sermaye düzeyine göre hesaplanmaktadır.
Rüçhan Hakkı Örneği
Örnek bir durum üzerinden gidelim:
- Mevcut sermaye: 1.000.000 TL (1.000.000 adet hisse).
- Sermaye artırımı: 500.000 TL (500.000 adet yeni hisse çıkarılacak).
- Hisse başına nominal değer: 1 TL.
- Hissedarın elindeki hisse sayısı: 10.000.
Mevcut Durum:
Şirket Sermayesi | Toplam Hisse Sayısı | Hissedarın Hisse Sayısı | Hissedarın Pay Oranı |
---|---|---|---|
1.000.000 TL | 1.000.000 | 10.000 | %1 (10.000 / 1.000.000) |
Sermaye Artırımı Sonrası Rüçhan Hakkı:
Yeni Sermaye | Yeni Hisse Sayısı | Hissedarın Yeni Alabileceği Hisse Sayısı | Ödenecek Tutar |
---|---|---|---|
1.500.000 TL | 500.000 | 5.000 (500.000 * %1) | 5.000 TL (5.000 * 1 TL) |
- Hissedar, şirketin %1’lik payına sahiptir (10.000 / 1.000.000).
- Şirketin sermaye artırımında, hissedarın pay oranına göre alabileceği hisse sayısı 500.000 * %1 = 5.000 adet.
- Hissedar nominal hisse fiyatı 1 TL olduğu için 5.000 hisse için 5.000 TL ödeyerek bu hakkı kullanabilir.
- Eğer hissedar bu hakkı kullanmazsa, yeni çıkarılacak hisselerde pay sahibi olamaz ve şirket içindeki toplam pay oranı azalır.
İnternet sitemizde yer alan içerikler genel bilgilendirme amaçlıdır ve tavsiye niteliği taşımamaktadır. Konu hakkında kişiselleştirilmiş tavsiyeler için bir uzmana danışmanız gerekmektedir. Sunulan bilgilerin doğruluğu, eksiksizliği ve güncelliği tarafımızca garanti edilmemektedir. Mikrogrup, bu bilgilerin kullanımı sonucunda doğabilecek herhangi bir zarardan sorumlu tutulamaz. Detaylı yasal uyarılar için lütfen buraya tıklayınız.
BLOG
İlginizi çekebilecek diğer içerikler
Abone Olun
Blog sayfamıza abone olarak yeni içeriklerden haberdar olabilirsin!