GEKAP Nedir? Geri Kazanım Katılım Payı Muhasebe Kaydı

Çevre bilincinin ve sürdürülebilir üretim anlayışının her geçen gün daha fazla önem kazandığı günümüzde, atıkların yönetimi ve geri dönüşüm süreçleri de yasal düzenlemelerle destekleniyor. Bu kapsamda uygulamaya alınan Geri Kazanım Katılım Payı (GEKAP), belirli ürünlerin piyasaya arzı veya ithalatı sırasında ödenmesi gereken çevresel bir katkı payı olarak karşımıza çıkıyor. İşletmeler açısından hem beyan hem de muhasebeleştirme süreçlerinde dikkat edilmesi gereken bu uygulama, çevreyi koruma amacının yanı sıra finansal raporlamada da belirli yükümlülükleri beraberinde getiriyor. Bu yazıda, GEKAP’ın ne olduğu, kimleri kapsadığı ve muhasebe kaydının nasıl yapılması gerektiği konularına detaylı şekilde değineceğiz.

GEKAP Nedir?

Geri Kazanım Katılım Payı (GEKAP), çevreye duyarlı üretim ve tüketimi teşvik etmek amacıyla belirli ürünlerin piyasaya arzı sırasında ödenen bir bedeldir.
GEKAP’a tabi ürünler arasında plastik poşetler, ambalaj malzemeleri, lastikler, akümülatörler, piller, madeni yağlar, bitkisel yağlar, elektrikli ve elektronik eşyalar ile ilaçlar bulunmaktadır.

Geri Kazanım Katılım Payı Neden Ödenir?

GEKAP’ın ödenme sebeplerini şu şekilde özetleyebiliriz:

• GEKAP, özellikle ambalajlı ürünlerin satışında uygulanarak bu ürünlerin geri dönüşüm süreçlerine katkı sağlamayı hedefler.
• Uygulamanın amacı, çevre kirliliğini azaltmak ve GEKAP mükelleflerini geri dönüşüme teşvik etmektir.
• GEKAP ayrıca atık maddelerden dönüşüm kazanılmasını hedeflemektedir.

GEKAP Beyannamesi Nedir?

GEKAP beyannamesi Çevre Kanunu’nun Ek-1 listesinde yer alan ürünlerin piyasaya arzı veya ithalatı sırasında ödenmesi gereken geri kazanım katılım payının beyan edildiği resmi belgedir.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın e-Beyanname Sistemi üzerinden elektronik ortamda sunulur.

GEKAP Beyannamesini Kimler Vermekle Yükümlüdür?

Çevre Kanunu’nun Ek-1 listesinde yer alan ürünleri yurt içinde piyasaya arz edenler (piyasaya sürenler) ve/veya ithal edenler (ithalatçılar) GEKAP beyannamesi vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülük, gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olup olmamalarına bakılmaksızın tüm satış noktaları için geçerlidir.

GEKAP Beyannamesi Ne Sıklıkla Verilir?

GEKAP beyannameleri üçer aylık dönemler halinde verilir. Beyan dönemleri ve beyanname verme süreleri aşağıdaki gibidir:

• Ocak – Şubat – Mart: Nisan ayı sonuna kadar
• Nisan – Mayıs – Haziran: Temmuz ayı sonuna kadar
• Temmuz – Ağustos – Eylül: Ekim ayı sonuna kadar
• Ekim – Kasım – Aralık: Ocak ayı sonuna kadar
• Mücbir sebep hallerinde (örneğin, doğal afetler) bu süreler değişebilir.

Geri Kazanım Katılım Payı Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

GEKAP muhasebe kayıtlarını aşağıda detaylarıyla inceledik.
ISMMMO tarafından yayımlanan GEKAP Rehberi’ne (PDF) buradan ulaşabilirsiniz.

GEKAP Ödemesi Yapıldığında

GEKAP ödemesi çevre katkı payı niteliğinde olduğundan ve fatura düzenlenmeden, KDV hesaplanmadan beyan edilip ödendiğinden, ödeme yapıldığı tarihte gider olarak kaydedilir.

Örnek Kayıt:

Tarih	Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç (TL)	Alacak (TL)
16.05.2025	770	Genel Yönetim Giderleri	1.500
	102	Bankalar		1.500

Bu kayıtta GEKAP ödemesi genel yönetim giderleri altında giderleştirilmiş ve banka hesabından ödeme yapılmıştır.

GEKAP Tutarının Satış Faturasına Dahil Edilmesi

Eğer GEKAP tutarı satış fiyatına dahil edilerek fatura düzenleniyorsa, toplam bedel üzerinden KDV hesaplanır. Bu durumda GEKAP tutarı satış hasılatı içinde yer alır ve KDV matrahına dahil edilir.

Örnek Kayıt:

Tarih	Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç (TL)	Alacak (TL)
16.05.2025	120	Alıcılar	1.180
	600	Yurtiçi Satışlar		1.000
	391	Hesaplanan KDV		180

Bu kayıtta, satış bedeli 1.000 TL ve KDV 180 TL olmak üzere toplam 1.180 TL alıcıdan tahsil edilmiştir. GEKAP tutarı satış bedeline dahil edilmiştir.

GEKAP Tutarının Satış Faturasında Ayrı Gösterilmesi

Eğer GEKAP tutarı satış faturasında mal bedelinden ayrı olarak gösteriliyorsa, bu tutar üzerinden KDV hesaplanmaz. Çünkü GEKAP çevre katkı payı niteliğinde olup, KDV matrahına dahil edilmez.

Örnek Kayıt:

Tarih	Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç (TL)	Alacak (TL)
16.05.2025	120	Alıcılar	1.180
	600	Yurtiçi Satışlar		1.000
	391	Hesaplanan KDV		180

Bu kayıtta, satış bedeli 1.000 TL ve KDV 180 TL olmak üzere toplam 1.180 TL alıcıdan tahsil edilmiştir. GEKAP tutarı, satış faturasında ayrı gösterilmiş ancak KDV hesaplanmamıştır.

GEKAP Tutarının Yansıtma Faturası ile Gösterilmesi

Bazı durumlarda, GEKAP tutarı için ayrı bir yansıtma faturası düzenlenebilir. Bu durumda GEKAP tutarı fatura ile alıcıya yansıtılır ve bu tutar üzerinden KDV hesaplanmaz.

Örnek Kayıt:

Tarih	Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç (TL)	Alacak (TL)
16.05.2025	120	Alıcılar	150
	649	Diğer Olağan Gelirler		150

Bu kayıtta, GEKAP tutarı alıcıya yansıtılmış ve gelir olarak kaydedilmiştir.

Plastik Poşet Satışı için Muhasebe Kayıtları

Plastik poşetlerin satışında GEKAP, satış fiyatına dahil edilir ve KDV matrahına dahil olarak faturalandırılır. Örnek muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir:

Plastik Poşet Alışı:

Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç	Alacak
120	Alıcılar	1.750
600	Yurtiçi Satışlar		1.483,05
391	Hesaplanan KDV		266,95

Plastik Poşet Satışı:

Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç	Alacak
120	Alıcılar	1.750
600	Yurtiçi Satışlar		1.483,05
391	Hesaplanan KDV		266,95

Satılan Ticari Mal Maliyeti:

Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç	Alacak
621	Satılan Ticari Mal Maliyeti	466,66
153	Ticari Mallar		466,66

GEKAP Tahakkuku:

Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç	Alacak
760	Pazarlama Satış Giderleri	1.050
369	Diğer Yükümlülükler		1.050

Diğer GEKAP Kapsamındaki Ürünler İçin Muhasebe Kayıtları

Plastik poşet dışındaki ürünler için GEKAP, satış faturasında gösterilmez ve KDV hesaplanmaz. Bu durumda, GEKAP tutarı gider olarak kaydedilir ve ilgili yükümlülük hesabına borç yazılır:

Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç	Alacak
760	Pazarlama Satış Giderleri	XXX
360	Ödenecek Vergi ve Fonlar		XXX