Konsinye İrsaliyesi Nedir? Nasıl Muhasebeleştirilir?

Ticari faaliyetlerin yoğun şekilde sürdüğü günümüz iş dünyasında, ürün teslimat süreçlerinin düzenli ve kayıt altında yürütülmesi büyük önem taşır. Bu süreçlerin en kritik belgelerinden biri de irsaliyedir. Özellikle konsinye satış yapan firmalar için ise konsinye irsaliyesi, hem mal hareketinin hem de stok takibinin sağlıklı biçimde yürütülmesi adına vazgeçilmez bir belgedir. Peki, konsinye irsaliyesi nedir? Hangi durumlarda düzenlenir? İşletmeler için önemi nedir? Bu yazımızda, konsinye irsaliyesi hakkında tüm merak edilenleri detaylı şekilde ele alacağız.

Konsinye Nedir?

Konsinye, satılmak üzere ürünlerin başka bir işletmeye ya da şahsa gönderilmesi, ancak ürün bedelinin satış gerçekleştikten sonra tahsil edilmesi anlamına gelir. Yani ürün gönderilen kişi ya da firma, ürünleri stoklarında tutar fakat mülkiyeti henüz kendisine geçmez. Ürün satıldığında satış tutarı gönderici firmaya aktarılır ve kalan ürünler iade edilebilir.
Bu sistem özellikle perakende sektöründe, galerilerde ve bayi satışlarında sıkça tercih edilir. Konsinye satış yönteminde ürün takibi ve hesap mutabakatının sağlıklı yapılabilmesi için konsinye irsaliyesi düzenlenmesi gerekir.

Konsinye İrsaliyesi Nedir?

Konsinye irsaliyesi, malın mülkiyeti alıcıya geçmeden, gerektiğinde iade alınmak kaydıyla gönderildiği durumlarda düzenlenen bir sevk irsaliyesi türüdür. Standart sevk irsaliyesinden farkı, ürünün satışa sunulmak amacıyla gönderildiğini ve henüz satılmadığını belgelemesidir.
Bu irsaliye türü, mal hareketini resmi olarak belgeleyerek stok takibini ve vergi mevzuatına uygunluğu sağlar. Ürün satış gerçekleştikten sonra satış faturası düzenlenir. Satılamayan ürünler ise konsinye irsaliyesiyle geri alınabilir.

Konsinye İrsaliyesi ile Normal Sevk İrsaliyesi Arasındaki Fark Nedir?

Her iki irsaliye türü de mal sevkiyatında düzenlenir fakat aralarında önemli farklar bulunur:

Özellik	Sevk İrsaliyesi	Konsinye İrsaliyesi
Malın Mülkiyeti	Alıcıya geçer	Göndericide kalır
Düzenleme Amacı	Satış yapılan malı göndermek	Satışa sunulmak üzere ürün göndermek
Fatura İlişkisi	Fatura ile birlikte düzenlenir	Satış gerçekleştiğinde fatura kesilir
İade Durumu	İade işlemi satış iptaliyle yapılır	Satılamayan ürün iade edilebilir

Konsinye İrsaliyesi Ne İşe Yarar?

Konsinye irsaliyesi, sevk ve stok işlemlerini düzenleyen, mal hareketlerini kayıt altına alan önemli bir evraktır. İşletmeler açısından sağladığı başlıca faydalar şöyle sıralanabilir:

• Hangi ürünün, hangi tarihte, hangi miktarda ve nereye gönderildiği kolayca takip edilebilir.
• Satışa sunulan ve satılmayan ürünlerin stok durumu etkin şekilde izlenebilir.
• Vergi mevzuatı açısından zorunlu belge düzeni sağlanır.
• Satış gerçekleştirildiğinde doğrudan satış faturası kesilir, iade edilmesi gereken ürünler konsinye irsaliyesiyle geri alınabilir.

Konsinye İrsaliyesi Nasıl Düzenlenir?

Konsinye irsaliyesi, Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen irsaliye kurallarına uygun şekilde hazırlanmalıdır. Elektronik ortamda düzenlenebilen e-irsaliye uygulaması sayesinde, artık konsinye irsaliyeleri de dijital ortamda kesilebiliyor.
İrsaliye düzenlerken aşağıdaki bilgilerin eksiksiz ve doğru şekilde belirtilmesi gerekir:

• Gönderici firma bilgileri
• Alıcı (konsinye alan) bilgileri
• Düzenlenme tarihi
• Malın gönderildiği tarih ve saat
• Ürünlerin cinsi, miktarı ve birim fiyatları
• Sevk edilen araç bilgileri (plaka vb.)
• İrsaliye türü: İrsaliye üzerinde “Konsinye İrsaliyesidir” ibaresinin açıkça belirtilmesi, belgeyi standart sevk irsaliyesinden ayırmak adına önemlidir.

Kimler Konsinye İrsaliyesi Düzenleyebilir?

Ticari mal gönderen tüm işletmeler, konsinye satış yöntemiyle çalıştıkları durumda bu irsaliyeyi düzenleyebilir. Özellikle:

• Toptancılar
• Bayiler
• Galeriler
• Sanat galerileri
• Fuar ve organizasyon katılımcıları

konsinye satış sürecinde bu belgeyi kullanır.

Konsinye İrsaliyesi Kesilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Konsinye irsaliyesi düzenlerken hem yasal mevzuata uygunluk hem de ticari süreçlerin sağlıklı ilerlemesi açısından dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunur:

• İrsaliyenin Düzenlenme Tarihi ve Numarası mutlaka eksiksiz ve doğru olmalı. Yanlış tarihler, vergi ve stok işlemlerinde sorun yaratabilir.
• Gönderilecek ürünlerin miktarı, cinsi ve birim fiyat bilgileri eksiksiz yazılmalı. Ürün açıklamaları ve stok kodları doğru olmalı.
• Konsinye irsaliyesiyle gönderilen ürünlerin satış yapılmadan önce faturası kesilmez. Bu nedenle irsaliye üzerindeki mal bedeli bilgisinin bulunması gerekmez.
• Ürünlerin teslim edileceği alıcı firma bilgileri (ünvan, adres, vergi dairesi ve numarası) eksiksiz belirtilmeli.
• Taşıma bilgileri, araç plakası ve sevk adresi detaylı şekilde yazılmalı.
• e-İrsaliye sisteminde düzenlenecekse, alıcı tarafın e-irsaliye kullanıcısı olup olmadığı kontrol edilmeli ve sistem üzerinden doğru senaryo seçilmelidir.

Konsinye İrsaliyesinin Avantajları Nelerdir?

Konsinye sistemi ve bu sistemin temel evrakı olan konsinye irsaliyesi, işletmelere pek çok avantaj sağlar:

• Ürün mülkiyeti satıcıda kaldığı için satılmayan ürünlerin iadesi mümkündür.
• Ürün bedeli satış sonrasında ödendiği için alıcı işletmenin nakit akışı rahatlar.
• Ürünler satış noktasına önceden gönderildiği için potansiyel müşterilere daha hızlı ulaşılabilir.
• Satılan ve satılmayan ürünler net şekilde raporlanabilir.

Konsinye İrsaliyesi Muhasebe Kayıtları Nasıl Yapılır?

Konsinye satış işlemleri muhasebe açısından özel bir sürece sahiptir. Mal gönderimiyle birlikte satış işlemi gerçekleşmediğinden, konsinye irsaliyesiyle çıkışı yapılan ürünler için satış kaydı yapılmaz.
Örneklerle inceleyelim.

Konsinye Malın Gönderilmesi

Örnek muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)	Açıklama
10.02.2025	157 - Diğer Stoklar	10.000		Konsinye olarak gönderilen mallar
10.02.2025	153 - Ticari Mallar		10.000	Stoktaki mallar

Konsinye Malın Satışı

Örnek muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)	Açıklama
16.05.2025	120 - Alıcılar	9.000		Satış bedeli (5 adet x 1.800 TL)
16.05.2025	600 - Yurtiçi Satışlar		7.500	Satış geliri (5 adet x 1.500 TL)
16.05.2025	391 - Hesaplanan KDV		1.500	KDV (%20)

Satılan Malların Maliyeti

Örnek muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)	Açıklama
16.05.2025	621 - Satılan Ticari Mallar Maliyeti	5.000		Satılan malların maliyeti (5 adet x 1.000 TL)
16.05.2025	157 - Diğer Stoklar		5.000	Konsinye stoklardan düşüş

Komisyon Gideri (Varsa)

Komisyon bedelini %10 üzerinden, KDV’yi de %20 olarak hesaplıyoruz:

• Komisyon: 5 adet x 1.500 TL x %10 = 750 TL
• KDV: 750 TL x %20 = 150 TL
• Toplam: 900 TL

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)	Açıklama
17.05.2025	760 - Pazarlama Satış Dağıtım Giderleri	750		Komisyon bedeli
17.05.2025	191 - İndirilecek KDV	150		KDV (%20)
17.05.2025	320 - Satıcılar		900	Komisyoncuya borç

Komisyon Ödemesi

Örnek muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)	Açıklama
20.05.2025	320 - Satıcılar	900		Komisyoncuya borç kapatılması
20.05.2025	102 - Bankalar		900	Banka ödemesi