Müstahsil Makbuzu Nedir? Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?
Bu yazıda çiftçilerin kestiği müstahsil makbuzuna dair önemli detayları paylaşıyoruz.
Müstahsil Makbuzu Nedir?
Arapçada üretici anlamına gelen “müstahsil”, muhasebede sık sık karşılaşılan bir terimdir. Müstahsil makbuzu, defter tutan çiftçi veya toptancıların defter tutmayan çiftçilerden satın aldıkları ürünler karşılığında düzenledikleri zorunlu ticari belgedir. Müstahsil makbuzuna kısaca üreticiye kesilen makbuz da diyebiliriz.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) 235. maddesinde müstahsil makbuzunu şöyle tanımlar: “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler, yani deftere tabi olanlar, gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar.” İmzalatılan belgenin kopyası makbuzu kesende, aslı ise defter tutmayan çiftçide kalır.
e-Müstahsil Makbuzu Nedir?
Müstahsil makbuzu elektronik olarak da düzenlenip kesilebilir.
e-Müstahsil Makbuzu Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından belirtilen usul ve esaslarla kağıt müstahsil makbuzu ile aynı özelliklere sahiptir. Elektronik ortamda düzenlenir, saklanır ve iletilir. Tüm bu süreç GİB’e de raporlanır.
e-Müstahsil makbuzu, kağıt müstahsil makbuzu ile aynı hukuki özellikleri taşır. Kullanılması zorunlu değildir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre müstahsil makbuzu düzenlemek zorunda olan mükellefler 1 Ocak 2018 tarihi itibarıyla e-müstahsil makbuzu uygulamasına dahil olma imkanına sahip olmuştur.
e-Müstahsil makbuzu, kolayca arşivlenip erişilebildiği, uzun süreler saklanabildiği ve baskı maliyetlerini ortadan kaldırdığı için normal müstahsil makbuzuna göre daha avantajlıdır.
Müstahsil Makbuzunun Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?
Defter tutmak mecburiyetinde olan bir tüccarın gerçek usulde vergiye tabi olmayan bir çiftçiden hububat aldığını varsayalım. Eğer işletme bu işlemi ticaret borsasına tescil ettirmemişse stopaj kesinti oranı %2 olur. Tescil ettirirse %1 oranında stopaj ödemesi gerekir. Eğer makbuz tutarı azsa ya da tescil ettirmeye değmeyecek sayıda belge varsa tescile gerek yoktur.
Müstahsil Makbuzu Muhasebe Kaydı Örneği
Ticaret Borsası’nda tescil ettirilmiş, muhtasar beyanname ile ödenecek %1 stopaj kesintili 5000 TL’lik işlem için örnek müstahsil makbuzu muhasebe kaydı şu şekilde olur:
- 153 Ticari Mallar: 5.000
- 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar: 50
- 100 Kasa: 1950
İşlem, ticaret Borsası’nda tescil ettirilmezse stopaj kesintisi %2 olarak hesaplanır ve 5000 TL için 100 TL olarak işlenir.
