Stok Devir Hızı Nedir? Nasıl Hesaplanır ve Yorumlanır?

Stok yönetiminde en önemli konulardan biri de stok devir hızını takip etmektir. Bu yazımızda, stok devir hızı ne demek ve nasıl hesaplanır gibi soruları yanıtladık.

Stok Devir Hızı Nedir?

Stok Devir Hızı, bir işletmenin stoklarını ne kadar hızlı sattığını ve yenilediğini gösteren finansal orandır. Temelde, stokların etkin bir şekilde yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek için kullanılır ve stok yönetiminin olmazsa olmazlarındandır.

Stok Devir Hızı Hesaplama Neden Önemlidir?

Stok devir hızı hesaplaması işletmelerin stoklarını ne kadar verimli yönettiğini ve sermayelerini ne kadar etkin kullandığını anlamak için kritiktir. Nakit akışını iyileştirmeye, gereksiz maliyetlerden kaçınmaya ve işletme kaynaklarını daha stratejik kullanmaya olanak tanır.

Stok Devir Hızı Nasıl Hesaplanır?

Stok devir hızı, aşağıdaki formülle hesaplanabilir.
Stok Devir Hızı Formülü:
Stok Devir Hızı = Satılan Malların Maliyeti (SMM) / Ortalama Stok

Şimdi bu formüldeki terimleri tek tek inceleyelim:
Satılan Malların Maliyeti (SMM): Belirli bir dönemde satılan ürünlerin toplam maliyetidir.
Ortalama Stok: Dönem başı stok ile dönem sonu stok değerlerinin ortalamasıdır. Formülü:
Ortalama Stok = (Dönem Başı Stok + Dönem Sonu Stok) / 2

Örnek Stok Devir Hızı Hesaplaması:
Bir işletmenin 2023 yılı için şu verilere sahip olduğunu varsayalım:

• Satılan Malların Maliyeti (SMM): 2.000.000 TL
• Dönem Başı Stok: 300.000 TL
• Dönem Sonu Stok: 400.000 TL

Buna göre hesaplama şu şekilde olmalıdır:

• Öncelikle ortalama stok hesaplanır. Ortalama Stok = (300.000 + 400.000) / 2 = 350.000 TL
• Stok devir hızı bulunur. Stok Devir Hızı = 2.000.000 / 350.000 ≈ 5,71
• Bu sonuca göre işletme, stoklarını yıl içinde yaklaşık 5,71 kez yenilemiştir.

Not: Stok devir hızı hesaplamaları, işletmenin faaliyet gösterdiği sektöre ve ürün türlerine göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle hesaplamaları sektör ortalamalarıyla karşılaştırmak faydalı olacaktır. Örneğin perakende stok devir hızı hesaplamaları diğer sektörlerden farklı ortalamalarla yapılabilir.

Stokta Kalma Süresi Hesaplama

Stok devir hızı belirlendikten sonra, stokların ortalama stokta kalma süresi de hesaplanabilir. Bu süre, stokların depoda ortalama kaç gün kaldığını gösterir ve şu formülle hesaplanır:
Stokta Kalma Süresi Formülü:
Stokta Kalma Süresi (Gün) = 360 / Stok Devir Hızı

Örneğin stok devir hızı 5,71 ise:
Stokta Kalma Süresi = 360 / 5,71 ≈ 63 gün’dür. Yani işletmenin stokları ortalama olarak 63 gün depoda kalmıştır.

Not: Stok devir hızı ve stokta kalma süresi hesaplamalarında, yıl 360 gün olarak kabul edilmiştir.

Aylık Stok Devir Hızı Hesaplama

Aylık stok devir hızı, bir işletmenin stoklarının her ay kaç kez satılıp yenilendiğini gösteren performans ölçütüdür.
Aylık stok devir hızı aşağıdaki formülle hesaplanır:
Formül:
Aylık Stok Devir Hızı = Satılan Malların Maliyeti (SMM) / Ortalama Stok
Satılan Malların Maliyeti (SMM): Bu durumda belirli bir ayda satılan ürünlerin toplam maliyetidir.
Ortalama Stok: Ayın başındaki ve sonundaki stok değerlerinin ortalamasıdır ve şu şekilde hesaplanır:
Ortalama Stok = (Ay Başı Stok + Ay Sonu Stok) / 2

Aylık Stok Devir Hızını Yıllık Stok Devir Hızına Dönüştürme

Aylık stok devir hızını yıllık bazda değerlendirmek için, aylık oranı 12 ile çarparak yıllık stok devir hızını hesaplayabilirsiniz:
**Yıllık Stok Devir Hızı **= Aylık Stok Devir Hızı * 12

Stok Devir Hızı Yorumlama Nasıl Yapılır?

Stok devir hızı yorumlama konusunu devir hızının yüksek veya düşük olduğu durumlara göre inceleyelim.

Stok Devir Hızının Yüksek Olması Neyi Gösterir?

Yüksek devir hızı stokların hızlı bir şekilde satıldığını ve etkin bir stok yönetimi uygulandığını gösterir.
Ayrıca nakit akışının olumlu olduğunu ve depolama maliyetlerinin düşük tutulduğunu işaret eder.
Ancak çok yüksek bir stok devir hızı, stok yetersizliği riskine ve müşteri taleplerinin karşılanamamasına yol açabilir.

Düşük Stok Devir Hızı Nasıl Yorumlanır?

Düşük stok devir hızı; stokların yavaş hareket ettiğini, talebin düşük olduğunu veya aşırı stok bulundurulduğunu gösterir.
Bu durum depolama maliyetlerinin artmasına ve nakit akışının olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Ayrıca stokların elde kalma riski ve eskime olasılığı yükselir.

Yorumlamada Sektörel Farklılıklar

Stok devir hızının yorumlanması da hesaplanması gibi sektörlere ve ürün türlerine göre farklılık gösterebilir.
Örneğin hızlı tüketim malları sektöründe stok devir hızı genellikle yüksektir. Çünkü ürünler hızlı satılır ve yenilenir. Buna karşılık, lüks veya dayanıklı tüketim malları sektöründe stok devir hızı daha düşük olabilir.
Bu nedenle stok devir hızını yorumlarken sektör ortalamaları ve işletmenin hedefleri dikkate alınmalıdır.

İdeal Stok Devir Hızı Nedir?

İdeal stok devir hızı, işletmenin faaliyet gösterdiği sektöre, ürün çeşitliliğine ve pazarlama stratejilerine bağlı olarak değişir. Ama genel olarak stok devir hızının 4 ile 6 arasında olması, stok yenileme oranıyla satışların dengeli olduğunu gösterir.

Stok Devir Hızını Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Bu faktörleri şöyle özetleyebiliriz:

Talep Değişiklikleri

Müşteri talebindeki dalgalanmalar, stok devir hızını doğrudan etkiler.
Talebin yüksek olduğu dönemlerde stoklar daha hızlı tükenirken, düşük talep dönemlerinde stoklar daha yavaş hareket eder.

Mevsimsellik

Mevsimsel ürünler belirli dönemlerde daha fazla talep görür.
Bu nedenle mevsimsel dalgalanmalar stok devir hızında değişikliklere yol açar.

Ürün Yaşam Döngüsü

Ürünlerin piyasaya giriş, büyüme, olgunluk ve düşüş aşamaları stok devir hızını etkiler.
Mesela olgunluk aşamasındaki ürünlerin devir hızı genellikle daha yüksektir.

Fiyatlandırma Stratejileri

Uygulanan fiyat stratejileri, ürünlerin satış hızını ve dolayısıyla stok devir hızını etkiler.
İndirimler veya promosyonlar, stokların daha hızlı hareket etmesini sağlayabilir.

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik süreçlerindeki aksaklıklar veya verimsizlikler, stokların yenilenme hızını etkileyerek devir hızını düşürebilir.

Pazar ve Piyasa Şartları

Pazar dinamikleri, rekabet koşulları ve ekonomik faktörler; stok devir hızını doğrudan etkileyen unsurlardır.

Depo ve Lojistik Yönetimi

Depolama ve dağıtım süreçlerindeki verimlilik, stokların satışa sunulma hızını etkileyerek devir hızını belirler. Depo yönetiminizde verimliliği artırmak için Nitrogen Depo Yönetim Çözümümüz’ün işletmenize sağlayacağı faydalara göz atabilirsiniz.