Bedelli Sermaye Artırımı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Şirketler, doğaları gereği ilerlemek, büyümek ve daha büyük projeler yapabilmek ister. Bu projeler ve ilerlemeler için arge çalışmaları yapılması, makineler alınması, tesisler açılması ve çalışan sayısının artırılması gerekir. Tüm bunlar şirket için ekstra sermaye anlamına gelir. Şirketlerin ihtiyaç duydukları sermayeleri elde edebilmeleri için yaptıkları işlemlerden biri de bedelli sermaye artırımıdır.
Bedelli sermaye artırımıyla şirketler kasalarına, şirket sermayesini artıracak yüklü paralar yatırabilirler. Bu artırımı yapan şirketin ortakları, kendilerine tanınan rüçhan hakkından da yararlanabilir. Bu yazımızda, şirket ortakları ve hissedarlar tarafından olduça merak edilen bedelli sermaye artırımı nedir, rüçhan hakkı nedir, avantajları nelerdir gibi konuları derledik.

Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?

Bedelli sermaye artırımı; şirket genel kurulu veya yönetim kurulu kararı ile şirketin esas sermayesinin karşılığı olan hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra yeni hisse senedi çıkarılması yoluyla şirket sermayesinin artırılmasıdır.
Bu yöntem, dış kaynaklardan elde edilen bir sermaye artırımı şeklidir. Payların nakdi bedellerinin tam olarak ödenmemesi kanuna göre sermaye artırımına engel teşkil eder. Bu işlem sonucunda şirket ortaklarının hisse oranları da dolaylı olarak artar.

Bedelli Sermaye Artırımının Avantajları Nelerdir?

Şirketler, bedelli sermaye artırımı yaptıklarında şirket ortaklarının tamamına üzerlerine düşen pay kadar hisse alabilme imkanı tanır. Bedelli sermaye artırımında doğal olarak şirketin öz sermayesi artırılır ve şirketin piyasa değeri yükselir. Ortaklara tanınan rüçhan hakları kısıtlanarak şirketin hisseleri yeni yatırımcılara aktarılabilir. Bu durum şirketin yeni yatırımcılar almasına ve portföyünü geliştirmesine imkan tanır.
Bedelli sermaye artırımının asıl amacı şirket sermayesini artırmaktır ve bu yapılan işlem esasında, işleme giren şirkete ek bir finansman kaynağı sağlanır.

Bedelli Sermaye Artırımı Türleri Nelerdir?

Sermaye artırımı esas sermaye veya kayıtlı sermaye şeklinde olabilir.

Esas Sermaye Sistemi

Esas sermaye sisteminde sermaye artırımına şirket genel kurulu karar verir. Esas sermaye sisteminde artırılan sermayeyi temsil eden payların tamamı ya “esas sözleşmede” ya da iştirak taahhütnamelerinde taahhüt edilir.
Bu yetki en çok beş yıl için tanınabilir.

Kayıtlı Sermaye Sistemi

Kayıtlı sermaye sisteminde sermaye artırımına şirket yönetim kurulu karar verir. Kayıtlı sermaye sisteminde halka açık olmayan bir anonim şirketin yönetim kurulu, sermaye artırımını ve “esas sözleşmede” öngörülen sınırlar içinde gerçekleştirilebilir.

Bedelli Sermaye Artırımında Rüçhan Hakkı Nedir?

Rüçhan hakkı, şirket ortaklarının yeni hisse senetlerinden paylarına düşen oranda satın alabilmelerini sağlar. Ortaklar oluşan yeni payları alıp almamakta özgürdür. Eğer istemezler ve sermaye artırımına katılmamaya karar verirlerse rüçhan haklarını dışarıya satabilirler. Bu satış işlemini gerçekleştiren ortakların şirketteki hisseleri azalacaktır.
Rüçhan hakkı için ortaklara tanınan kullanım süresi en az 15, en çok 60 gündür.

Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkı

Anonim şirketler arasında ortakların kendilerine tanınan rüçhan hakkını şirket hisse senedinin nominal değer aralığının üzerinde kullanıp kullanılmayacağına dair farklılıklar olabilir. Şirketler, asıl sözleşmelerinde bedelli sermaye artırımında tanınan rüçhan hakkıyla ilgili maddede hisse senedinin nominal değer aralığı üzerinde yani primli olarak kullanılabileceğiyle ilgili bir karar belirtmişse, ortaklar bu haklarından faydalanabilirler.
Yine aynı şekilde anonim şirketler için, şirket ana sözleşmesinde ortaklara tanınan yeni pay haklarını kısıtlamayla ilgili bir karara yer verilmişse, ortakların rüçhan hakları kısıtlanabilir. Ortaklar bu kısıtlama halinde ihraç edilmiş olan senetleri piyasada primli olarak satabilirler.

Bedelli Sermaye Artırımı ve Temettü

Bedelli sermaye artırımı konusu içerisinde incelememiz gereken başlıklardan biri de temettüdür. Temettü, şirket ortaklarının belirli bir dönem içerisinde şirketin elde ettiği kardan pay alması durumudur. Ortaklar, temettü haklarını hisse senedi ibrazına gerek kalmadan hisse senedi paylarına bağlı olarak verilen kar payı kuponlarıyla elde ederler.
Halka arz edilmiş bir şirket söz konusu ise ortaklar bu kar paylarını hisse senedi olarak ya da nakit olarak dağıtabilirler. Temettüler iki farklı şekilde dağıtılmaktadır:

• İlki, nakit olarak ortaklara ödenen temettüler.
• İkincisi ise bedelsiz sermaye artırımına dahil edilerek karşılığında yeni senet dağıtılan temettülerdir.

Ortaklar hangi yöntemle dağıtım yapabilecekleri konusunda serbest bırakılmıştır. Ancak SPK’lar, bazı istisnai durumlarda ortaklıklardan bazılarına birinci temettü ödemesinin nakden verilmesi zorunluluğunu uygulayabilir. Hisse senetleri borsa içerisinde herhangi bir işlem görmeyen anonim şirket ortakları, birinci temettü bedelini nakit olarak ödemek zorundadır.

Bedelli Sermaye Artırımında Fiyat Nasıl Hesaplanır?

Sermaye artırımları ve temettü ödemelerinde yeni fiyatı hesaplarken kullanabileceğimiz formüllerden biri aşağıdaki formüldür. Bu formülde temettü ve bedelsiz oranları yerine sıfır yazarak formülü bedelli sermaye artırımı için de kullanabilirsiniz.
Yeni fiyat= (Eski fiyat + rüçhan hakkı × Bedelli oranı – Temettü) / (1 + Bedelli oranı + Bedelsiz oranı)

Bedelli Sermaye Artırımı Hesaplama Örneği

Aşağıda özellikleri verilen bir şirketin bedelli sermaye artırımı örneğini vereceğiz.

• Mevcut Lot Miktarı: 1000
• Bölünme Oranı: %200
• Ödenecek Bedel: 2.000 TL
• Elde Edilecek Lot Miktarı: 2000
• Bedelli Sonrası Elde Edilecek Toplam Lot Miktarı: 3000
• Bölünme Öncesi Hisse Fiyatı: 7TL
• Bölünme Öncesi Hisse Değeri: 1000 x 7 = 7.000 TL
• Bölünme Sonrası Yeni Fiyat: (7)/(1+2)=2,33TL
• Bölünme Sonrası Hisse değeri: 2,333000=7.000TL

Bu şirketin 100 milyon TL (nominal) ödenmiş sermayesi, 250 milyon TL öz sermayesi ve 700 milyon TL de piyasa değeri olduğunu varsayalım. Şirketin hissesinin fiyatı 700.000.000/100.000.000 = 7 TL‘dir. Bu şirket, 200% oranında bedelli sermaye artırımı yaparsa (hisse başı 1,00 TL rüçhan hakkı kullanım fiyatıyla) şirketin ödenmiş sermayesi 100 milyondan 300 milyona çıkar.
Şirketin öz sermayesi de 250.000.000 + (1 x 200.000.000) = 450 milyona ulaşır. Yatırımcı 1 adet hisseye sahipse ve rüçhan hakkını kullanmak isterse 2 TL karşılığında 2 adet yeni hisse satın alabilir ve toplamda 3 adet hissesi olur.
Bedelli sermaye artırımı işlemi sonucunda işlem hisse fiyatı (7 x 100.000.000 + 2 x 100.000.000)/300.000.000 = 3 TL, piyasa değeri de 3 x 300.000.000 = 900 milyon TL olur.

---

Bütün muhasebe, hesaplama ve idari gereksinimlerinizde aradığınız çözüm Mikro Yazılım’da!