Bilanço Nedir? Bilanço Kalemleri Nelerdir?

Bu yazıda bilançonun ne olduğunu, bileşenlerini ve nasıl yorumlanacağını anlattık.

Bilanço Nedir?

Bilanço; bir işletmenin belirli bir dönemin sonunda alacak ve verecekleri ile tüm mal ve para varlıklarını dengeli biçimde gösteren finansal beyannameye denir.
Bir çizelge olan bilanço ile işletmenin sorumlulukları ve özkaynakları raporlanmış olur. Bilanço aynı zamanda şirketin sermaye yapısını da ortaya çıkarır.

Bilançonun İşleyişi Nasıldır?

Şirketin hisse senetleri ile hissedarların paylarını da gösteren bilanço, “Aktifler = Pasifler + Özkaynaklar” denklemini içerir. Zira şirketler varlıklarını ya borçlanarak ya da yatırımcılardan kaynak alarak elde ederler.
Mesela bir şirket bir bankadan 5 yıllık 100 bin TL’lik kredi alırsa nakit hesabı ile uzun vadeli borç hesabının da 100 bin TL artacağını söyleyebiliriz. Şirket yatırımcılardan belli bir miktarda para alırsa malvarlığını da özkaynaklarında olduğu gibi aldığı miktar kadar artıracaktır.
Şirketin yükümlülüklerini aşan geliri, net varlıkları temsil eden özkaynaklar hesabına girer. Bu gelir, varlıklar başlığında nakit, yatırım, stok ya da başka bir varlık olarak görünür. Aktifler, pasifler ve özkaynaklar; birçok sayıda küçük hesaptan oluşur. Sektöre göre değişen bu hesaplar, işletmenin niteliğine göre de farklı etki gösterebilir. Finansal analistler, finansal modelleme teknikleri ile gelir tablosu, bilanço ve nakit akışı tablolarını tahmin eder.

Bilanço Kalemleri Nelerdir?

Bilanço kalemlerini, aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

Kısa Vadeli Varlıklar

Kısa vadeli varlıklar şunlardır:

• Nakit ve nakde eşdeğer varlıklar: Likit varlıklar, hazine bonoları ve kısa vadeli mevduatlar, sabit dövizler
• Menkul kıymetler: Hisse senedi ve borç senetleri
• Alacak hesapları: Müşterilerin borçlu olduğu para
• Envanter: Satışa hazır mallar
• Ön ödemeli giderler: Sigorta, reklam sözleşmeleri, kira vb.

Uzun Vadeli Varlıklar

Uzun vadeli varlıklar şunlardır:

• Uzun vadeli yatırımlar: Tasfiye edilmeyecek menkul kıymetler
• Sabit varlıklar: Arazi, makine, ekipman, bina gibi dayanıklı ve sermaye yoğun varlıklar
• Maddi olmayan varlıklar: Fikri mülkiyet ve şerefiye gibi fiziksel olmasa da değerli olan varlıklar.

Yükümlülükler

Bilançodaki varlıkların nasıl finanse edildiğini gösteren kaynaklara yükümlülükler denir. Bilançonun sağ tarafında bulunur.
Bu bölümde kaynaklar ve özkaynaklar olmak üzere iki kısım vardır. İşletme ayrı bir tüzel kişidir, bu nedenle özkaynaklar da şirketin ortaklara karşı yükümlülüklerin; yabancı kaynaklar ise firmanın tedarikçiler ve finans kuruluşları gibi üçüncü partilere olan yükümlülüklerini gösterir. Yabancı kaynaklar kısa ve uzun vadeli olarak ikiye ayrılır.
Geçerli yükümlülükler:

• Uzun vadeli borçların mevcut kısmı
• Banka borcu
• Faizler
• Kira, vergi, vb.
• Müşteri ön ödemeleri
• Temettüler

Uzun vadeli borçlar:

• İhraç edilen tahvil faiz ve anapara vb.
• Şirket çalışanlarının emeklilik hesaplarına yapılan ödemeler
• Tahakkuk eden vergiler

Bazı yükümlülükler ise bilançoda yer almaz. Operasyonel kiralama bu yükümlülüklere bir örnektir.

Ortak Sermaye / Özkaynaklar

İşletme sahipleri veya ortaklarının işletmeye sermaye olarak verdikleri değerler ile yatırımların tutarını gösteren kaynaklara özkaynaklar denir.
Özkaynaklar ödenmiş sermayeyi, sermaye yedeklerini, kar yedeklerini, geçmiş yıl karları ile dönem net karını içerir. Net varlıklar olarak da nitelenen özkaynaklar, işletmenin piyasa değeriyle direkt olarak ilişkili olmak zorunda değildir.
Biriken kazançlar, yatırım için ya da borç ödemek için kullanılır. Geriye kalan pay ise hissedarlara temettü biçiminde dağılır.

Bilanço Örneği

Haziran 2017’nin son çeyreği için Amazon Inc.'nin (AMZN) ABD Doları cinsinden yayınladığı bilanço şöyledir:
Varlıklar:

• Nakit ve Kısa Vadeli Yatırımlar: 21451
• Kısa Vadeli Alacaklar: 8046
• Stoklar: 11510
• Diğer mevcudatlar – Toplam dönen varlıklar: 41007
• Net Mülkiyet, Tesis ve Ekipman: 37083
• Toplam Yatırımlar ve Avanslar: 1377
• Uzun Vadeli Alacak Alacakları – Maddi Olmayan Varlıklar: 4254
• Diğer varlıklar: 4060
• Toplam Varlıklar: 87781

Yükümlülükler:

• Kısa vadeli borç: 6136
• Ödenebilir hesaplar: 21439
• Gelir Vergisi Ödenecek – Diğer mevcut yükümlülükler: 12945
• Toplam mevcut sorumluluklar: 40520
• Uzun vadeli borç: 17483
• Riskler Karşılığı – Ertelenmiş vergi yükümlülükleri –

Diğer yükümlülükler: 6564

• Toplam yükümlülükler: 64567

Eşitlik:

Özsermaye Yedekleri – Tercih Edilen Stok Taşıma Değeri – Toplam Ortak Sermaye: 23214

Toplam sermaye: 23214

Birikmiş Azınlık Faizleri – Toplam Pay: 23214

Bilanço Nasıl Yorumlanır?

İşletmelerin anlık mali durumunu gösteren bilanço, tek başına uzunca bir süreyi kapsayan eğilimleri gösteremeyebilir. Bu yüzden son bilanço daima önceki bilançolarla karşılaştırılmalıdır. Hatta aynı sektörde bulunan diğer işletmelerin bilançoları ile de karşılaştırma yapmak önemlidir, çünkü her firma finansman için farklı bir yaklaşımı takip edebilir.
Bilanço, önemli başlıklardaki (borçlar, özkaynaklar vb.) oranlarla birlikte yatırımcılar için işletmenin ne kadar sağlıklı olup olmadığına dair de fikir verir. Gelir gider programı ile takip edebileceğiniz gelir tablosu ile nakit akış tablosu da bilançoyla birlikte değerlendirilmelidir.