Geçici Vergi Muhasebe Kaydı Nedir? Nasıl Yapılır?

Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahiplerini, serbest meslek erbabını ve kurumlar vergisi mükelleflerini yakından ilgilendiren geçici vergi nedir, kimler geçici vergi mükellefidir, geçici vergi ne zaman ödenmelidir ve geçici verginin muhasebe kaydı nasıl yapılır? Tüm bu soruları bu yazımızda yanıtladık.

Geçici Vergi Nedir?

Geçici vergi gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahiplerinin, serbest meslek sahiplerinin ve kurumlar vergisi mükelleflerinin cari vergilendirme dönemlerinin gelir vergisi ve kurumlar vergisine mahsuben üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanıp tahsil edildiği vergidir.
Peşin vergi olarak da bilinen geçici vergi, gelir vergisi le kurumlar vergisi haricinde ödenen bir vergi çeşidi değildir; bu iki vergin için bütün yılın kar ile zar hesabının tek seferde yapılması beklenmeden alınır. Bu vergi ile üçer aylık dönemlerde elde edilen kazancın vergisi peşin olarak alınır.

Geçici Vergi Dönemleri Nelerdir?

Peki geçici verginin beyanname verme süresi nedir? Geçici vergi, 3 aylık dönemi izleyen 2. ayın 14. günü akşamına dek verilir. Geçici vergide dönemler şöyledir:

1. Dönem (Ocak-Şubat-Mart) 14 Mayıs
2. Dönem (Nisan-Mayıs-Haziran) 14 Ağustos
3. Dönem (Temmuz-Ağustos-Eylül) 14 Kasım
4. Dönem (Ekim-Kasım-Aralık) 14 Şubat

Geçici Verginin Ödeme Zamanları

Geçici verginin ödeme süresi nedir? Geçici vergi, beyanname verilen ayın 17. günü akşamına dek ödenmelidir. Ödeme dönemleri şöyledir:

1. Dönem (Ocak-Şubat-Mart) 17 Mayıs
2. Dönem (Nisan-Mayıs-Haziran) 17 Ağustos
3. Dönem (Temmuz-Ağustos-Eylül) 17 Kasım
4. Dönem (Ekim-Kasım-Aralık) 17 Şubat

Kimler Geçici Vergi Mükellefidir?

Geçici vergi mükelleflerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gerçek usul vergi mükellefleri (basit usulde vergilendirilenler hariç herkes)
• Serbest meslek sahipleri ile kurumlar vergisi mükellefleri
• Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmayan adi ortaklıklar, kolektif şirketler ve adi komandit şirketleri geçici vergi mükellefi değildir. Ancak adi ortaklıklarda, kolektif şirketlerde ve komandit şirketlerde ortakların işletmeden elde ettiği kazançlar şahsi ticari ya da mesleki kazanç olarak kabul edilir. Bu konu da geçici verginin alanına girer.
• Türkiye’de bir iş yeri veya sürekli temsilcisi olan dar mükellefiyete tabi tüm kurumlar da Geçici Vergi öder.

Geçici Vergi Oranları Nedir?

Geçici vergi oranı, gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri için ayrıdır. Gelir vergisi mükellefleri için geçici vergi oranı %15 iken kurumlar vergisi mükellefleri için bu oran %20’dir.
Kar ve zarar, üçer aylık dönemlerde yıl başından ilgili dönemin sonuna kadar hesaplanır. Önceki dönemin geçici vergi tutarı da beyannamede düşülür. Böylece sadece önceki döneme ek olarak elde edilen kar üzerinden vergi tahakkuk eder.

Geçici Verginin Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

Geçici vergi muhasebeleştirilirken iki yöntem kullanılabilir.

• İlk yöntemde 193 numaralı Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı’na borç, 360 numaralı Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına ise alacak yazılır. Böylece ödenecek geçici vergi tutarı kadar borcun tahakkuk ettirilmesi sağlanır. Dönem sonunda da 193 numaralı Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı’na alacak, 371 numaralı Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri Hesabı’na borç kaydı yapılır ve hesap kapatılır.
  • İkinci yöntemde, başta geçici vergi hesabı yaparken kayıt yapılmaz. Geçici vergi taksitleri tahsil edildikçe taksit tutarı kadar 193 numaralı hesaba borç, 100 numaralı Kasa Hesabı’na da alacak yazılır. Dönem sonu gelince vergi borcunun toplamı kadar 173 numaralı hesaba borç, 193 numaralı hesaba da alacak kaydı yapılır. Sonrasında ilgili hesaplar kapatılır.