Kıdem Tazminatı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Bu yazımızda işçiyi işverene karşı koruyan kıdem tazminatını anlattık.

Kıdem Tazminatı Nedir?

1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesine göre, işçinin işe başladığı tarihten itibaren aynı işverenin bir ya da farklı iş yerinde çalıştığı zaman hesaplanarak hizmet sözleşmesi devamı süresince her geçen tam yıl için işverenin çalışana ödediği tazminata kıdem tazminatı denir.

4857 sayılı İş Kanunu, işçiyi koruyan kıdem tazminatını belirler. İşverenin devamlı işçi değiştirmesini önlemek gibi bir özelliği de olan kıdem tazminatı, nasıl hesaplanır?

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı işçinin çalıştığı zamana göre hesaplanır. Bu hesap için çalışılan toplam yıl sayısı ile alınan son brüt ücret (yol, yemek ve diğer yan ödemelerle birlikte) çarpılır. Tam yıl sürenin dışındaki zamanın toplam gün sayısı da belirlenir ve günlük brüt ücretle çarpılır. Bu iki rakam toplanır. Ortaya çıkan tutardan %0,759 oranında damga vergisi kesilir. Geriye kalan miktar, kıdem tazminatı tutarıdır. Çalışan bu tutarı almaya hak kazanmıştır.

Kıdem Tazminatı Neleri Kapsar?

Kıdem tazminatı hesaplanırken ücretle birlikte çalışana yapılan diğer ödemeler de dikkate alınır. Bu ödemeleri şöyle sıralayabiliriz:

• Yemek yardımı
• Kasa tazminatı
• Gıda yardımı
• Yakacak yardımı
• Konut yardımı
• Giyecek yardımı
• Aile yardımı
• Çocuk zammı
• Temettü
• Taşıt yardımı
• Sağlık yardımı
• Havlu-sabun yardımı
• Sosyal yardım niteliğinde ayakkabı
• Yıpranma tazminatı
• Mali sorumluluk tazminatı
• Bayram harçlığı
• Lojman tahsisi
• Teşvik primi
• Aylık primler

Kıdem tazminatında dikkate alınmayan ödemeler ise şöyledir:

• Yıllık izin ücreti
• Evlenme yardımı
  Hafta tatil ücreti
  Devamlı olmayan bayram harçlığı
• Hastalık yardımı
• Genel tatil ücreti
• İzin harçlığı
• Seyahat primleri
• Devamlılık göstermeyen primler
• Fazla çalışma ücreti
• İş arama yardımı
• Harcırah
• Bir kere verilen ikramiyeler

Kıdem Tazminatında Zaman Aşımı Süresi Nedir?

Kıdem tazminatında zaman aşımı süresi İş Kanunu’nda yer almaz. Borçlar Kanunu, bu süreyi belirler. Yargıtay kararlarınca kıdem tazminatının 10 senelik dava zaman aşımı süresine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.

Kıdem Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?

Kıdem tazminatı almak için şu durumlardan biri olmalıdır:

• İşçiye veya işçinin aile fertlerinden herhangi birine işveren tarafından hakaret edilmesi, onur kırıcı ithamlarda ya da cinsel tacizde bulunulması
• İşverenin, işçiden yasadışı bir iş yapmasını istemesi
• Çalışanın başka bir işçi tarafından cinsel tacize uğradıktan sonra bu durumu işverene bildirmesine rağmen işverenin herhangi bir önlem almaması
• İş yerinde bir haftadan uzun süre ile işin durmasına neden olacak bir durumun oluşması
• Kadın çalışanın, evlendikten sonraki 1 yıl içerisinde işten ayrılmak istemesi
• Erkek çalışanın askerlik görevi
• Emekliliğe hak kazanılması
• Malullük durumunun oluşması
• Çalışanın ölmesi
• İşverenin, kanundaki haklı nedenlerin hiçbirine dayanmadan çalışanı işten çıkartması
• İş sözleşmesine konu olan işin, çalışanın sağlığını ya da yaşam şeklini tehlikeye sokması.
• İşveren ya da birlikte çalışmak zorunda olduğu başka bir çalışanın taşıdığı bulaşıcı hastalığa yakalanması
• İşverenin; iş sözleşmesinin imzalanması sırasında çalışana işin nitelikleri ile ilgili yanlış bilgi vermesi

Eğer bu şartlardan herhangi biri söz konusuysa çalışan hemen fesih yolu ile sözleşmesini feshedip kıdem tazminatını alabilir. Ancak iş yerinin de kanunun 4. maddesindeki istisnalar dışında kalan bir iş yeri olması gerekir. Kıdem tazminatı zamanında ödenmezse mahkeme yoluyla ve yasal faiziyle birlikte alınabilir.

Bu yazımız da ilginizi çekebilir: İhbar Tazminatı Nedir? Nasıl Hesaplanır?