Sürekli ve Aralıklı Envanter Yöntemleri Nedir?

Bu yazımızda, sürekli ve aralıklı envanter yöntemlerinin ne demek olduğundan bahsederek bu iki yöntemin farkına değindik.

Envanter Nedir?

Envanter, şirketlerin üretim amacıyla ellerinde bulundurdukları ve satış yaptıkları her türlü hammadde ve bitmiş ürünü ifade eder.
Sürekli ve aralıklı envanter yöntemi olmak üzere iki türe ayrılır.

Envanter Yöntemleri Nelerdir?

Sürekli ve aralıklı envanter yöntemleri, işletmelerin sahip oldukları ürün sayısını takip etmek için kullandıkları muhasebe yöntemleri olarak yer alır.
Yöntem olarak farklı olan sürekli ve aralıklı envanter yönteminde satılan malların maliyeti ve bunun sonucunda kar veya zarar hep aynıdır. Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, sonuç her zaman aynı çıkar. Aralıklı envanter yöntemi maliyet olarak daha uygun iken, sürekli envanter yönteminde daha fazla zaman ve maliyet gerekmektedir.

Sürekli Envanter Yöntemi Nedir?

Sürekli envanter yöntemi, çeşit sayısı az, birim maliyeti yüksek yani otomobil galerileri, beyaz eşya veya mobilya gibi benzeri malların satıldığı işletmelerde uygulanır.
İmalat numarası, seri numarası gibi çeşitli unsurlarla birbirinden ayrılabilen malları satan işletmeler sürekli envanter yöntemini kullanırlar.
Son derece ayrıntılı bir sistem olan bu envanter yönteminde; ürünlerin rafta ne kadar sürede kaldıklarını takip eden barkodlar verilir ve satın almalar, kalan stoklar hakkında bilgi tutulur. Bununla birlikte bu envanter yöntemini kullanan şirketler depolarına giren ve çıkan her şey hakkında daha ayrıntılı bilgi alabilir.

Satış durumunda satılan malların maliyeti bilindiği için bu envanter yönteminde ek hesaplamalara ihtiyaç duyulmayabilir. Bu sebepten satılan malın maliyet satışı anında tespit edilerek ilgili yevmiye kaydı, satış yevmiye kaydından sonra yapılır.

Her satıştan sonraki kayıtta hemen maliyet çıkışı yapıldığı için ticari malların herhangi bir zamandaki borç bakiyesi yani kalanı, maliyet bedeli ile stokta kalan malların maliyet tutarını gösterir. Bu yöntemde mal satılırken maliyetinin bedelinin bilinmesi ve satış aşaması, herhangi bir satış iade sırasında iade edilenlerin alış maliyetinin bilinmesi gerekir.

Sürekli envanter yöntemi örneklerinde daha çok satış işlemleri üzerinde durulduğundan dolayı ticari mallar hesabındaki mal mevcudunun açılıştan geldiği kabul edilir. Ancak, bu yöntemde satılan malın maliyeti bilindiğinden STMM 100.000 TL satış iadelerinin maliyeti de 30.000 TL’dır. Sürekli envanter yöntemini kullanan bir markette, barkodlu ürünler okutulduğu ve ödeme yapıldığı zaman, sistem otomatik olarak veritabanındaki envanter seviyelerini günceller.

Sürekli envanter yönteminin tek farkı, mal satılırken o malın maliyetinin bilinmesi ve satılan malların iadesi sırasında da o malların maliyetinin de bilinmesinden dolayı yer alacak olan maliyet kayıtlarıdır.

Aralıklı Envanter Yöntemi Nedir?

Küçük işletmeler tarafından uygulanan aralıklı envanter yöntemi, satılan ticari malın maliyeti satış anında bilinmemesi ya da bilme gereği duyulmaması olarak tanımlanır.
Dönem Sonu Envanter Yöntemi olarak da bilinen aralıklı envanter yönteminde, birim maliyeti düşük ve çeşit sayısı fazla malların satıldığı marketler gibi benzer işletmelerde uygulanır.

İşletmelere, stoklarının dönem içinde kaç kez satıldığı ve yeniden stoklandığı ve işletmenin verimliliği hakkında bilgi verir. Elde edilen bu bilgi sonucunda bir sonraki dönemin stok seviyeler ayarlanır.

Çok sayıda mal satan işletmeler bu yöntemi kullanır. Şirketler, haftalık veya aylık düzenli aralıklarla yapılan sayımları gerçekleştirmeden önce ellerinde bulundurdukları envanterin farkında olmayabilir veya hangi fiyattan girdiklerini tespit edemeyebilir. Bu durumda, sayımdan sorumlu kişi, dönem sonunda mevcut tüm envanteri kaydeder. Mal alımları, alım hesabına kaydedilir ve bu, stok sayımından sonra envanter hesabına taşınır. Yeni bakiye ile süreç yeniden başlar.

İşletmenin satışlardan ne kadar kazandığının tespit edilebilmesi için dönem sonu yani envanter günü depolarda kalan malların değeri tespit edilerek dönem sonu stoklar bulunur. Satılan bu ticari malların maliyeti, işletmeye giren malların toplam değerinden dönem sonu bulunan stokların değeri düşülerek bulunur.

Satın alınan ticari malların maliyeti; alış faturası bedeli, alıştan satışa hazır hale gelinceye kadar yani bu aşamada taşıma, sigorta, nakliye varsa gümrük vergileri vb. gider unsurlarının toplamı tamamlanana kadar yapılan tüm parasal işlemlerin toplamından oluşur. Bunun sonucunda ticari mallar hesabının borç kısmına mal alış değeri, nakliye, sigorta, gümrük vergisi gibi giderler kaydedilir. Dönem sonunda iş yerleri ve depolarında yapılan resmi stok sayımlarının sonuçlarına göre dönem sonu kalan mal mevcudu belirlenir.

Sürekli Envanter Yöntemi ve Aralıklı Envanter Yöntemi Arasındaki Farklar Nelerdir?

Özetlemek gerekirse, sürekli envanter yöntemi ve aralıklı envanter yöntemi, işletmelerin stok yönetimi açısından farklı stratejileri temsil eder.
Sürekli envanter yöntemi, stok seviyelerinin sürekli olarak izlendiği ve her bir satış veya mal alma işlemiyle anlık güncellendiği bir sistemdir. Bu yöntem, işletmelere stok durumunu anında takip etme ve talep değişikliklerine hızlı bir şekilde uyum sağlama avantajı sunar.
Öte yandan, aralıklı envanter yöntemi belirli zaman aralıklarında stok sayımı yapılmasını içerir ve bu sayede stok seviyeleri belirli periyotlarda güncellenir.
Her iki yöntem arasındaki ana fark, stok takibinin sürekli mi yoksa belirli periyotlarda mı yapıldığıdır, bu da işletmelerin tercihlerine ve operasyonel ihtiyaçlarına bağlı olarak değişebilir.

Envanter takibinizi Mikro Yazılım’ın envanter takip programı ile kolayca gerçekleştirebilirsiniz.