Transit Ticaret Nedir? Muhasebe Kaydı Nasıl Tutulur?

Son zamanlarda KDV’siz fatura kesme imkanı veren avantajlarıyla önem kazanan transit ticaret hakkında merak ettiklerinizi bu yazıda derledik. Pek çok gümrük giderinden muaf şekilde ticaret yapmak sizi de heyecanlandırıyorsa, haydi başlayalım!

Transit Ticaret Nedir?

Transit ticaret, bir ülkenin gümrük bölgesinden geçerek, o ülkenin sınırları içinde işlenmeden veya kullanılmadan başka bir ülkeye gönderilen malların ticaretidir. Mallar geçiş yapılan ülkede işlenmeyeceği veya kullanılmayacağı için ülkenin gümrük ve vergi yükümlülüklerinden muaf sayılır. Bu nedenle transit ticaret, KDV’den ve gümrük beyannamesinden muaftır.

Türkiye’de Transit Ticaret

Türkiye, Avrupa ve Orta Doğu arasında stratejik bir geçiş noktası olması nedeniyle transit ticaretin önemli olduğu bölgelerden biri. Özellikle Covid19 pandemisi sırasında, maske ve solunum cihazı gibi ürünlerin transferiyle ilgili düzenlemeler neticesinde transit ticaret gündeme gelmişti. O dönemden beri de önem kazanmaya devam ediyor.
Akılda tutulması gereken kritik bir başka nokta ise Transit ticarette, mallar Türkiye’nin gümrük bölgesinden geçerken Türkiye’nin ithalat ve ihracat prosedürlerinden muaf tutuluyor olması. Bu nedenle pek çok vergisel maliyetten tasarruf etmek mümkün.

Türkiye’de Transit Ticaret Örnekleri

Türkiye üzerinden yapılabilecek transit ticareti örneklerle anlatalım:

• Çin’den Avrupa’ya demiryolu taşımacılığı hızla gelişmektedir ve bu hat Türkiye üzerinden geçerek transit ticaret için önemli bir rota oluşturmuştur. Çin’den gelen kargolar Türkiye üzerinden geçerek Avrupa’ya ulaşırken, Türkiye’deki limanlar ve lojistik merkezlerde geçici depolama veya dağıtım yapılabilir.
• Benzer şekilde, Rusya’dan gelen doğalgaz ve petrolün Avrupa’ya ulaştırılmasında Türkiye’nin transit bir rolü vardır. Türkiye üzerinden geçen boru hatları ve enerji iletim hatları, Rusya’dan Avrupa’ya enerji naklinde stratejik bir geçiş noktası oluşturur.

Türkiye’de Transit Ticaret İhracat Sayılır mı?

Transit ticarette ithalat ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fonlar tahsil edilmediği için kanunen ihracat sayılmaz. Dolayısıyla transit ticaret yapanlar, ihracatçılara özel kredilerden yararlanamazlar.

Transit Ticaret Nasıl Yapılır?

Transit ticaret sürecini basitçe şu şekilde tarif edebiliriz:

• İthalatçı-firma, ihracatçı-firmadan ürünleri satın alır.
• Mallar transit geçiş ülkesinde diğer işlemler için bekletilir, depolanır veya yeniden paketlenir.
• Transit ticaret beyannamesi hazırlanır. Bu beyanname gümrükler aracılığıyla düzenlenir.
• Transit ticaret faturası kesilir ve alıcıya gönderilir. Malların ödemesi için gereken para transfer işlemleri, alıcı şirket hesabından satıcı şirketin hesabına yönelik olmalıdır.
• Malların gönderildiği ülkenin başka yasal gereklilikleri ve vergi ödemeleri varsa gözden geçirilir ve tamamlanır.
• Bu şekilde, ürünleriniz transit ticaret ile alıcı ülkeye gönderilmiş olur.

Transit Ticaret Yaparken Gümrük Beyannamesi Verilir mi?

Başka bir ülkeden alınıp diğer bir ülkeye satılan, yani Türkiye’de satışa veya kullanıma sunulmayan ürünler için gümrük beyannamesi verilmez.
Ancak Türkiye’deki antrepolar, serbest bölgeler arası bir taşıma söz konusuysa, yani ürünler Türkiye gümrük bölgelerinden geçmek durumundaysa, gümrük beyannamesi verilir.

Transit Ticaret KDV’ye Tabi midir?

Bu sorunun cevabını detaylandırarak verelim:

• Yurt dışından alınan ve Türkiye’ye hiç girmeden bir başka ülkeye satılan mallar, teslim anında Türkiye’de bulunmadığı için 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1 ve 6. maddeleri uyarınca KDV’ye tabi değildir.
• Antrepo ve serbest bölgelerden alınan malların yurtdışına, başka bir antrepoya yahut serbest bölgeye satılması halinde 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 16/1-c maddesi hükmünce hem alım hem de satım işlemi KDV’den muaftır.
• 04 Ocak 2012 tarihli özelgeye göre, Türkiye üzerinden transit ticaret yapan yurt dışındaki firmalara limanlarda verilen gümrük müşavirliği hizmetinin Türkiye’de verilmesi ve hizmetten Türkiye’de faydalanılması nedeniyle hizmet ihracı kapsamında değerlendirilmez. Bu hizmetler KDV’ye tabidir.

Transit Ticaret Kapsamında Düzenlenen Belgeler Damga Vergisine Tabi midir?

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun Ek 2/1-ç maddesine göre transit ticarete konu malların satın alınması ve satılmasına ilişkin işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar, damga vergisinden muaftır.

Transit Ticaret Bedelleri Türkiye’ye Getirilmek Zorunda mıdır?

2018/Bila sayılı Merkez Bankası İhracat Genelgesi’nin 22. maddesine göre transit ticaret bedellerinin tasarrufları tamamen serbesttir. Yani transit ticaretten elde edilen bedeller Türkiye’ye getirilmek zorunda değildir.

Transit Ticaret Faturası Nasıl Kesilir?

GİB’in e-fatura kılavuzuna göre "İhracat faturalarının e-Fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu sadece Gümrük Beyannamesi ekinde yer alan mal ihracı faturaları için geçerlidir. Bu nedenle transit ticaret yaparken e-Fatura mükellefleri e-Arşiv Fatura kesebilirler. e-Arşiv kullanıcıları ise kağıt fatura hazırlayabilirler.

• Transit ticarette malın alındığı yer, alıcıya bir fatura keser.
• Aynı şekilde ticareti yapan kişi de malı sattığı yere bir fatura keser. Bu fatura hem İngilizce hem de Türkçe olarak kesilir ve alıcıya gönderilir.
• Antrepodan yurtdışına yapılacak teslimlerde, gümrük firması tarafından “transit ticaret beyannamesi” düzenlenir.
• Faturalandırma işlemlerinin ardından, ticaret sonucu elde edilen kar muhasebe defterlerine kaydedilir ve bildirilir.

Transit Ticaret Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

Transit ticarette ürünler, işletmenizin stoklarına fiilen girmez. Bu nedenle genellikle stokların 157 Diğer Stoklar hesabında izlenmesi tavsiye edilir.
Satışlar için ise 601 Yurtdışı Satışlar hesabı kullanılabilir.