Bilançodan işletmeye geçiş, işletmeden bilançoya geçiş nasıl olur?

Bilanço usulü esasından işletme hesabı esasına geçiş, işletme hesabı esasından bilanço usulü esasına geçiş nasıl olur? Birlikte inceleyelim…

Defter tutma nedir?

İşletmeler kazançlarından devlete karşı vergi vermekle yükümlüdür. Bu nedenle işletmeler, kazançlarından ödemeleri gereken vergi durumlarını, verginin doğru hesaplanıp hesaplanmadığını kontrol etmek durumundadır. Devlet de vergi denetimini sağlayabilmek adına işletmenin gelir gider işlemlerini inceler. Bu incelemeler işletmelerin tuttuğu ticari defter ve belgelerle sağlanır ve takip edilir. Herhangi bir işletmede meydana gelen parasal işlemlerin belirli bir düzen içerisinde ticari defterlere yazılmasına da defter tutma denir.

Ticari defterler ne işe yarar?

Bu denetimin sağlanabilmesi nedeniyle Vergi Usul Kanunu’nda 171-242. maddeler ticari defter ve belgeler ile ilgili düzenlemeleri kapsar. Anlaşılacağı üzere vergi ödemeleri için defter tutma işleminin oldukça önemli bir yeri vardır. Ancak defter tutma işlemi yalnızca devletin vergileri daha sağlıklı bir şekilde takip etmesine imkan vermez. Onun dışında defter tutma işlemini gerçekleştiren işletme de kanunda belirtildiği şekliyle tutması halinde bu defterden oldukça yararlanır. Defterde yazılan parasal işlemler sayesinde işletmesinin kar-zarar durumunu, satacağı malların maliyet fiyatını, dolayısıyla satış fiyatını öğrenir. İşletme ile parasal ilişkisi olan kişi veya kurumlarla arasındaki borç alacak durumunu görebilir, devlete ödeyeceği vergi tutarını hesaplayabilir. İşletme ile parasal ilişkisi olan kişi veya kurumlarla arasındaki borç alacak durumunu görebilir, devletine ödeyeceği vergi tutarını bilir. İstatistiksel bilgi elde ederek geçmiş dönemlerle işletmenin güncel durumunu karşılaştırabilir. İşletmesinin verimini arttırıcı kararlar alır. Herhangi bir hukuki durum oluştuğu takdirde tutulan defteri ilgili kurum ve makamlara ispat olarak sunabilir.

Hangi işletme ve kişiler defter tutmak zorundadır?

Defter tutma zorunluluğu olan işletme ve kişiler Vergi Usul Kanunun tarafından belirtilir. Vergi Usul Kanunu’nun 172. maddesine göre defter tutması gereken gerçek ve tüzel kişiler şunlardır:

• Ticaret ve sanat erbabı
• Ticaret şirketleri
• İktisadi kamu kurumları
• Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
• Serbest meslek sahipleri
• Zirai faaliyette bulunan çiftçiler

Hangi işletme ve kişiler defter tutmaz?

Peki kimler defter tutmaktan muaftır? Vergi Usul Kanunu’nun 173. maddesinde belirtilen şartları karşılayan kişi ve işletmeler ticari defter tutmak zorunda değildir. Bu şartları sağlayan kişiler yasada şöyle şekilde belirtilir:

• Gelir vergisi muafiyeti olan esnaf. İş yeri açmadan, işçi çalıştırmadan, pazar takibi yapmadan, motorlu araç kullanmadan değeri yüksek olmayan malları kendi adına üreterek ya da alım satım yaparak gelir elde eden kişiler gelir vergisinden muaf olurlar. Bu nedenle defter tutma yükümlülükleri yoktur.
• Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen işletme büyüklüklerini aşmamış olan çiftçiler stopaj yoluyla vergilendirilirler. Bu nedenle ticari defter tutmaları gerekmez.
• Gelir Vergi Kanunu’nun 47 ve 48. maddelerinde belirtilen genel ve özel şartları taşıyarak ticari kazançları basit usulde vergilendirilen kişi ve işletmeler ticari defter tutmakla yükümlü değildir.
• Kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu müesseseleri defter tutmazlar. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4. maddesine göre dernek ve vakıflara ait olarak genel insan ve hayvan sağlığını koruma amaçlı, toplumsal amaçlı, eğitim amaçlı işletilen kurumlar, vergi muafiyeti tanınan gruplar arasındadır. Bu nedenle bu işletme ve kurumların da ticari defter tutma yükümlülükleri kalkmış olur.

Tutulması zorunlu defterler hangileridir?

Tüccarlar defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılır. Vergi Usul Kanunu 176. maddeye göre tüccarlar ticari defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılmıştır. Her iki sınıfın da ticari defter tutma şekli ve tutacağı defterlerin türü birbirinden farklıdır. Kanuna göre

• Birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre,
• İkinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabı esasına göre işletme defteri tutmak zorundadır.

2023 yılı için defter tutma ve sınıf değiştirme hadleri

2023 yılı için defter tutma ve sınıf değiştirme hadlerini belirleyen 30 Aralık 2022 Tarihli ve 32059 Sayılı 2. Mükerrer Resmî Gazetede yayımlanan 544 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile aşağıdaki şekilde açıklanmıştır

1- Yıllık
-Alış tutarı 890.000 TL
-Satış tutarı 1.270.000 TL

2- Yıllık gayrisafi iş hasılatı: 440.000 TL.
3- İş hasılatının beş katı ile yıllık satış hasılatının toplamı: 890.000.- TL

Buna göre 2023 yılında, İşletme esasından bilanço esasına geçiş şartları

VUK 177/1. SATIN ALDIKLARI MALLARI OLDUĞU GİBİ VEYA İŞLEDİKTEN SONRA SATANLAR
2022 Yılı Yıllık Alış tutarı: 890.000.-TL (%20) fazlası = 1.068.000.- TL VEYA
2022 Yılı Yıllık Satış tutarı: 1.270.000- TL (%20) fazlası = 1.524.000 TL’yi aşanlar, işletme esasından bilanço esasına geçecektir.

VUK 177/2. BİRİNCİ BENTTE YAZILI OLANLARIN DIŞINDAKİ İŞLERLE UĞRAŞANLAR (HİZMET SATIŞI
YAPANLAR)
2022 Yılı Yıllık gayri safi iş hasılatı: 440.000 TL (%20) fazlası = 528.000 TL’yi aşanlar, işletme esasından bilanço esasına geçecektir.

VUK 177/3. 1 VE 2 NUMARALI BENTLERDE YAZILI İŞLERİN BİRLİKTE YAPANLAR
2022 Yılı İş hasılatının 5 katı ile yıllık satışlarının toplamı 890.000 TL (%20) fazlası = 1.068.000 TL’yi aşanlar. işletme esasından bilanço esasına geçecektir.

Bilanço usulü esasından işletme hesabı esasına geçiş için

Bir hesap döneminin iş hacmi belirlenen hadlerden %20’yi aşan bir nispette düşük olursa veya arka arkaya üç dönemin iş hacmi belirlenen hadlere nazaran %20′ye kadar bir düşüklük gösterirse bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak, II. sınıfa geçebilirler. (VUK md. 179)

İşletme hesabı esasından bilanço usulü esasına geçiş için

Bir hesap döneminin iş hacmi belirlenen hadlerden %20’yi aşan bir nispette fazla olursa veya Arka arkaya 2 dönemin iş hacmi belirlenen hadlere nazaran %20′ye kadar bir fazlalık gösterirse bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak I. sınıfa geçerler. (VUK md. 180)

İşletmeniz için en uygun Mikro Yazılım programını seçmek için tıklayın.

Şimdi Mikro Yazılım programlarını kiralama modeliyle de kullanabilirsiniz.