Fiş ve Fatura Almanın Önemi Nedir?

Alışverişlerimizde fiş ya da fatura almak yalnızca bir alışkanlık değil, hem tüketici hakları hem de vergi düzeni açısından bir yasal zorunluluktur. 19 Ekim 2024’te Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, hem işletmeler hem de bireyler için belge düzeni ve kayıt dışılıkla mücadele konusunda önemli değişiklikler getirdi. Artık yalnızca fiş veya fatura düzenlemeyen işletmeler değil, bu belgeleri almayan müşteriler de cezaya tabi tutulabiliyor.

Kamu Gelirlerinde Fiş ve Fatura

Kamu gelirleri, devletin egemenlik gücü ile elde edilir. Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının, kamu hizmetlerini karşılamak için yasadan güç alarak çeşitli kaynaklardan elde ettiği bu gelirler ile devlet, mal ve hizmetleri satın alır ve bunlarla kamusal hizmeti sunar.
Kamu gelirleri için eden önemli yeri vergiler alır. Vergi ödemeleri, kamu gelirlerinin önemli bir bölümünü oluşturduğu
için vergi ödendikçe kamu hizmetinin kalitesi de artar.
Ödenen vergiler; yol, sağlık, eğitim, güvenlik gibi hizmetlerin finansmanını sağlar. Ancak fiş veya fatura alınmadığında:

• Katma Değer Vergisi (KDV) kayda girmemiş olur,
• Gelir ve kurumlar vergisi eksik hesaplanır,
• Kayıt dışı ekonomi büyür ve kamu gelirleri azalır.

Bu da kamu hizmetlerinde aksamaya ve toplumsal maliyetlere yol açar. Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 344. maddesi uyarınca kayıt dışı faaliyetlerde bulunan mükelleflere %50 artırımlı ceza uygulanmaktadır.

Fiş ve Fatura Almamanın Cezaları

Yeni tebliğ ile birlikte fiş ve fatura almamanın yaptırımları hem işletmeler hem de müşteriler açısından artırılmıştır:

• Fatura düzenlemeyen satıcıya: Her bir fatura için asgari 14.000 TL’den az olmamak üzere yazılması gereken meblağın %10’u kadar özel usulsüzlük cezası uygulanır. Tekrar eden ihlallerde bu ceza 20.000 TL, 30.000 TL ve üzeri seviyelere çıkabilir.
• Fiş almayan müşteriye: Alıcı, durumu 5 iş günü içinde vergi dairesine bildirmezse 5.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilebilir.
• ÖKC fişi (yazar kasa fişi): Düzenlenmediği tespit edilirse mükellefe fiş adedi kadar 10.000 TL ceza, ikinci tespitte bu tutar 3 kat artırımlı uygulanır. Fiş almayan müşteriler için de 5.000 TL’ye kadar ceza söz konusu olabilir.

Güncel Tutarlar (2025)

2025 yılı itibarıyla, fatura düzenleme zorunluluğu için belirlenen alt sınır 6.900 TL’den 9.900 TL’ye yükseltilmiştir. Ayrıca usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları da yeniden değerleme oranına göre artırılmıştır.

Tüketici Açısından Fiş ve Fatura

Fiş ve fatura almak yalnızca vergi düzeni için değil, tüketicilerin kendi haklarını koruması için de kritik öneme sahiptir.

• Garanti ve iade süreçlerinde belge kanıt niteliği taşır.
• Ayıplı mal/hizmet durumunda hak aramanın tek yoludur.
• Fazla tahsilat veya hatalı işlem olduğunda geri ödeme talebini destekler.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, tüketicinin satıcıya karşı haklarını ancak belge ile savunabileceğini düzenler.

Fiş veya Fatura Kesmeyen İşletmeler Nereye Şikâyet Edilir?

Fiş veya fatura düzenlenmemesi durumunda tüketicilerin şikâyet hakkı vardır. Başlıca yollar:

• Vergi dairesi: Dilekçe ile başvurulabilir.
• Vergi İhbar Hattı (189): Telefonla doğrudan bildirim yapılabilir.
• e-Devlet: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın “Vergi Kaybı ve Kaçakçılığı İhbar Servisi” üzerinden dijital şikâyet oluşturulabilir.