Kombine Taşımacılık

Lojistik operasyonlarınızı daha verimli yönetmek, taşıma maliyetlerini azaltmak, teslimat sürelerini hızlandırmak ve çevresel etkilerinizi en aza indirmek mi istiyorsunuz? İşte bu noktada devreye kombine taşımacılık giriyor. Farklı taşıma modlarının güçlü yanlarını bir araya getiren bu yöntem, hem uluslararası ticarette hem de yurt içi lojistikte işletmelere önemli avantajlar sağlıyor.

Bu yazıda “kombine taşımacılık nedir” sorusunu netleştirecek, tarihsel gelişiminden güncel mevzuatlara, sağladığı avantajlardan dezavantajlarına kadar tüm detayları adım adım ele alacağız. Ayrıca intermodal ve multimodal taşımacılık kavramlarını açıklayarak, aralarındaki farkları örneklerle aktaracağız. Böylece siz de işletmeniz için en doğru modeli seçerken kapsamlı bir yol haritasına sahip olabileceksiniz.

Kombine Taşımacılık Nedir?

Kombine taşımacılık, malların birden fazla taşıma modu (denizyolu, karayolu, demiryolu veya havayolu) kullanılarak başlangıç noktasından varış noktasına kadar tek bir lojistik operasyon olarak taşınması anlamına gelir. En az iki farklı ulaşım aracının kullanılması, bu taşıma modelini diğer yöntemlerden ayırır.

Örneğin; bir konteynerin önce gemiyle limana getirilmesi, ardından demiryolu ile iç bölgelere taşınması tipik bir kombine taşımacılık örneğidir. Bu yaklaşım, taşıma modlarının güçlü yönlerini birleştirerek süreci daha ekonomik ve çevre dostu hale getirir.

Peki, kombine taşımacılık nedir sorusunun cevabı neden bu kadar önemlidir? Çünkü günümüzde hem maliyet baskıları hem de karbon salımı konusundaki regülasyonlar işletmelerin lojistik süreçlerini yeniden düşünmesini zorunlu kılıyor. Kombine taşımacılık, bu noktada sürdürülebilirlik ile verimliliği birleştiren çözümler sunuyor.

Tarihçe ve Mevzuat Çerçevesi

Kombine taşımacılık, kökleri 20. yüzyılın ortalarına dayanan bir lojistik yaklaşımıdır. Özellikle uluslararası ticaretin artması, ülkeler arası ulaşım ağlarının gelişmesi ve konteyner taşımacılığının yaygınlaşmasıyla birlikte hız kazanmıştır.

Türkiye’de ise 2022 yılında yayınlanan Kombine Taşımacılık Yönetmeliği, sektöre ilişkin yasal çerçeveyi belirlemektedir. Yönetmelikte; taşıma zincirinde yer alan aktörlerin yükümlülükleri, kombine taşımacılık belgesi gibi resmi süreçler tanımlanmıştır.

• Kombine taşımacılık belgesi nedir? → Taşımacılık faaliyetinin kombine yöntemle yürütüldüğünü resmi olarak belgelendiren dokümandır.
• Bu belge sayesinde firmalar hem gümrükte hem de operasyonel raporlamalarda avantaj sağlar.
  Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan çok sayıda uluslararası sözleşme de kombine taşımacılığın standartlarını belirlemiştir.

Uluslararası Standartlar ve Sözleşmeler
COTIF (Convention concerning International Carriage by Rail): Demiryolu ile yapılan taşımaları düzenler.
CMR Konvansiyonu: Karayolu ile uluslararası yük taşımacılığında taşıyıcıların sorumluluklarını belirler.
Hamburg ve Rotterdam Kuralları: Denizyolu taşımacılığında sorumluluk ve sigorta standartlarını düzenler.
ADR Anlaşması: Tehlikeli maddelerin karayoluyla taşınmasına ilişkin standartları belirler.

Kombine Taşımacılığın Avantajları

Kombine taşımacılığın üstün yönleri işletmeler için hem operasyonel hem de finansal faydalar sağlar.

• Farklı modların en uygun noktada devreye girmesi sayesinde yakıt ve operasyon maliyetleri düşer.
• Deniz veya demiryolu gibi toplu taşıma modları uzun mesafede hız kazandırırken, karayolu esneklik sağlar.
• Karayolu yerine demir/denizyolu kullanımıyla emisyonlar önemli ölçüde azalır.
• Tek bir mod yerine çoklu mod kullanımı, olası gecikmelerin etkisini azaltır.
  Tabii ki her modelde olduğu gibi bazı kombine taşımacılığın dezavantajları da vardır. Örneğin; modlar arası aktarma süreçlerinde ek planlama gerekebilir. Ancak bu dezavantajlar doğru proje yönetimiyle büyük ölçüde minimize edilebilir.

Türler ve Kapsam – İntermodal vs Multimodal Taşıma

Kombine taşımacılık kendi içinde iki ana tür altında ele alınır: intermodal ve multimodal taşımacılık.

İntermodal Taşımacılık

İntermodal taşımacılık, yükün tek bir taşıma ünitesi içinde kalması, sadece taşıma modlarının değişmesi anlamına gelir. Örneğin; bir konteyner; gemiden trene, oradan da kamyona aktarılır. Bu süreçte yük açılmaz veya boşaltılmaz.
Avantajı: Güvenlik ve hız.
Dezavantajı: Aktarma noktalarında altyapı gereksinimleri.

Multimodal Taşımacılık Nedir

Multimodal taşımacılık; tek bir sözleşme altında birden fazla taşıma modunun aynı lojistik operasyonda yer aldığı durumdur. Burada taşıyıcı firma, kapıdan kapıya teslim sorumluluğunu üstlenir.

Bu noktada sık sorulan soru: Kombine taşımacılık ve intermodal arasındaki fark nedir?

• Kombine taşımacılık geniş bir şemsiye kavramdır.
• İntermodal ve multimodal taşımacılık ise bu şemsiyenin alt türleridir.
  Kısacası, intermodal ve kombine taşımacılık farkları, operasyonel kapsam ve sözleşme yapısından kaynaklanır.
  

  Kombine Taşımacılığın Temel Bileşenleri

  
  Başarılı bir kombine taşımacılık operasyonu için üç temel bileşen vardır:
• Taşıma Modları: Karayolu, denizyolu, demiryolu ve havayolunun birlikte entegrasyonu.
• Lojistik Aktörler: Nakliyeciler, gümrük müşavirleri, lojistik firmaları ve devlet kurumları.
• Teknoloji ve Altyapı: Dijital izleme sistemleri, depolama merkezleri ve modern liman/terminal altyapıları.
  

  Yönetmelik ve Teşvikler

  
  Türkiye’de kombine taşımacılığın yaygınlaşması için çeşitli teşvikler uygulanmaktadır.
• Devlet, demiryolu ve denizyolu kullanımını artırmak amacıyla vergi indirimleri ve altyapı destekleri sunmaktadır.
• AB projeleri kapsamında da kombine taşımacılık yatırımlarına finansman sağlanmaktadır.
  Bu teşvikler, işletmelerin başlangıç maliyetlerini düşürerek kombine taşımacılığa geçişi hızlandırmaktadır.

Pazar Trendleri ve İstatistikler

Kombine taşımacılık pazarı her yıl büyümeye devam ediyor.

• Uluslararası raporlara göre, intermodal ve multimodal kombine taşımacılık çözümlerine talebin 2030’a kadar yaklaşık %30 artması bekleniyor (McKinsey & Company, Future of Freight 2024 raporu)
• Türkiye’de kombine taşımacılık operasyonlarının toplam taşımacılıktaki payı her yıl istikrarlı biçimde yükseliyor.
  Bu trendler, işletmeler için kombine taşımacılığın gelecekte bir tercih değil, zorunluluk haline geleceğini gösteriyor.

Sürdürülebilirlik ve Yeşil Lojistik

Kombine taşımacılığın en kritik faydalarından biri, sürdürülebilirlik katkısıdır.

• Karayolu yerine demiryolu kullanımında karbon emisyonu %70’e kadar azalabilir.
• AB Yeşil Mutabakatı kapsamında firmalar, lojistik süreçlerini daha çevreci yöntemlerle kurgulamak zorunda.
  Dolayısıyla kombine taşımacılık, yeşil lojistik hedeflerine ulaşmak isteyen firmalar için stratejik bir çözümdür.

Uygulama Adımları – Nasıl başlanır, izinler ve operasyonel proje planı

Kombine taşımacılığa geçiş için izlenebilecek adımlar şunlardır:
İhtiyaç Analizi: Hangi taşıma modlarının sizin operasyonunuza uygun olduğunu belirleyin.
Resmi İzinler: Gerekli durumlarda kombine taşımacılık belgesi temin edin.
Sözleşme ve Konşimento: Operasyonu yönetecek firma ile anlaşarak kombine taşımacılık konşimentosu hazırlayın. Bu belge, taşımada kullanılan modların sorumluluklarını netleştirir. Kombine taşımacılık konşimentosu kısaltması “CT Bill” olarak bilinir.
Pilot Operasyon: İlk etapta küçük bir proje ile sistemi test edin.
Tam Ölçekli Uygulama: Başarılı testin ardından operasyonu büyütün.
Örneğin; Türkiye’den Almanya’ya yapılan bir ihracat taşımacılığında, yük önce karayolu ile limana taşınabilir, oradan gemiyle Avrupa’ya gönderilebilir, son aşamada ise demiryolu ile nihai varış noktasına ulaştırılabilir. Bu, tipik bir kombine taşımacılık örneğidir.