MTTR (Ortalama Onarım Süresi) Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Üretim ve hizmet sürekliliğini sağlamak, rekabet gücünün temel koşullarından biridir. Ancak makinelerde, sistemlerde ya da yazılımlarda meydana gelen arızalar bu sürekliliği doğrudan etkileyebilir. İşte bu noktada devreye giren MTTR (Mean Time To Repair), yani Ortalama Onarım Süresi, bakım süreçlerinin performansını ölçmek ve operasyonel verimliliği artırmak için en kritik metriklerden biri. Detaylar blog yazımızda!

MTTR Nedir?

MTTR (Mean Time To Repair), bir sistemin veya ekipmanın arızalandıktan sonra tekrar çalışır hale gelmesi için geçen ortalama süreyi ifade eder. Bu metrik;

• Arızanın tespit edilmesi,
  Parçaların temin edilmesi,
  Onarım işleminin gerçekleştirilmesi,
  Sistemin test edilip yeniden devreye alınmasına kadar geçen tüm süreci kapsar.
  

  Onarım için Ortalama Süre İşletmeler İçin Neden Önemlidir?

  
  MTTR metriğinin neden bu kadar kritik olduğunu şöyle özetleyebiliriz:
• MTTR değeri ne kadar düşükse üretim kesintileri o kadar az olur. Bu da doğrudan verimlilik artışı anlamına gelir.
• Hizmet sektöründe arıza giderme süresi kısaldıkça müşteri memnuniyeti artar.-
• MTTR verileri, bakım ekiplerinin performansını değerlendirmek ve iyileştirme planları oluşturmak için temel sağlar.
• Kısa onarım süreleri, üretim kayıplarını ve dolayısıyla maliyetleri düşürür.

MTTR Nasıl Hesaplanır?

MTTR hesaplaması oldukça basittir. Ancak doğru sonuçlar alabilmek için her onarımın başlangıç ve bitiş zamanlarının doğru şekilde kaydedilmesi gerekir.
Formül:
MTTR = Toplam Onarım Süresi ÷ Onarım Sayısı

MTTR Hesaplama Örneği

Bir üretim hattında ay boyunca toplam 10 arıza meydana gelmiş ve bu arızaların giderilmesi için toplam 50 saat harcanmışsa:

• MTTR = 50 / 10 = 5 saat
• Yani sistemin ortalama onarım süresi 5 saattir.

MTTR ve Diğer Bakım Metrikleri Arasındaki Farklar

Aşağıdaki tabloda MTTR’ın sıklıkla karıştırıldığı diğer bakım performans göstergeleriyle farkını özetledik:

Metrik	Açıklama	Hedef
MTTR (Mean Time To Repair)	Bir arızadan sonra onarımın tamamlanmasına kadar geçen ortalama süre	Azaltmak
MTBF (Mean Time Between Failures)	İki arıza arasındaki ortalama çalışma süresi	Artırmak
MTTF (Mean Time To Failure)	Arızalanana kadar geçen ortalama süre (onarımı mümkün olmayan sistemlerde)	Artırmak
MTTA (Mean Time To Acknowledge)	Arızanın fark edilip yanıt verilmesine kadar geçen süre	Azaltmak

Onarım için Ortalama Süreyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Bu faktörler şöyle:

• Ekipman Karmaşıklığı: Daha karmaşık sistemlerin arıza tespiti ve onarımı daha uzun sürebilir.
• Yedek Parça Temini: Parçaların stokta bulunmaması MTTR’ı artırır.
• Teknik Personel Yetkinliği: Eğitimli ve deneyimli bakım ekipleri onarım süresini önemli ölçüde azaltır.
• Bakım Kayıtları: Doğru tutulan geçmiş arıza kayıtları, gelecekteki onarımları hızlandırır.
• Dijital Takip Sistemleri: CMMS (Computerized Maintenance Management System) gibi dijital araçlar onarım süreçlerinin izlenmesini kolaylaştırır.

Ortalama Onarım Süresini Düşürmek için Uygulanabilecek Stratejiler

MTTR değerini düşürmek yalnızca teknik ekibin hızlı çalışmasıyla değil; bütünsel bir bakım stratejisinin kurulmasıyla mümkündür. İşletmeler, süreçlerini dijitalleştirerek, ekipmanlarını akıllı sistemlerle izleyerek ve bakım kültürünü güçlendirerek ortalama onarım süresini ciddi oranda azaltabilirler. Aşağıda bu hedefe ulaşmak için uygulanabilecek etkili yöntemleri inceledik.

Önleyici (Proaktif) Bakım Programları Oluşturmak

Arıza meydana geldikten sonra müdahale etmek yerine potansiyel arızaları önceden tahmin edip önlem almak; MTTR’ı doğrudan azaltır.

• Ekipmanların periyodik olarak kontrol edilmesi, yağlama, temizleme ve parça değişimlerinin zamanında yapılması, beklenmedik duruşların önüne geçer.
• Mesela üretim hattında kullanılan motorların sıcaklık veya titreşim sensörleriyle izlenmesi, olası aşınmaların erkenden tespit edilmesini sağlar.
  

  Yedek Parça Yönetimini Optimize Etmek

  
  Ortalama onarım süresinin uzamasının en yaygın nedenlerinden biri, arıza sırasında ihtiyaç duyulan parçaların stokta bulunmamasıdır.
• Kritik bileşenlerin yedek parça envanterinde daima hazır bulundurulması, onarım sürecinin kesintisiz devam etmesini sağlar.
• CMMS veya ERP sistemleri ile entegre bir stok yönetimi modülü, hangi parçanın ne sıklıkla arızalandığını analiz ederek otomatik yeniden sipariş verebilir.
• Bu sayede teknisyenlerin bekleme süreleri azalır ve MTTR düşer.
  

  Teknik Personel Eğitimi ve Yetkinlik Artırımı

  
  Bakım personelinin donanımı, onarım süresinin kısalmasında belirleyici bir faktördür. Düzenli teknik eğitimler, sertifikasyonlar ve simülasyonlu uygulamalarla ekip üyelerinin bilgi düzeyi artırılmalıdır.
  Ayrıca farklı makineler veya yazılım sistemleri arasında çapraz eğitimler (cross-training) verilmesi çalışanların farklı arıza türlerine hızlı müdahale edebilmesini sağlar.
  

  Dijital Bakım Yönetim Sistemleri (CMMS) Kullanmak

  
  CMMS (Computerized Maintenance Management System) yazılımları, tüm bakım faaliyetlerinin dijital ortamda planlanmasına ve izlenmesine imkân tanır.
• Arıza bildirimleri otomatik olarak oluşturulur, ilgili teknisyene atanır ve her adım sistemde kayıt altına alınır.
• Bu sayede bakım geçmişi, arıza nedenleri ve onarım süreleri analiz edilerek MTTR trendleri izlenebilir.
  

  Uzaktan İzleme ve IoT Entegrasyonu

  
  IoT (Nesnelerin İnterneti) tabanlı sensörler, makinelerin çalışma verilerini anlık olarak toplar.
• Sıcaklık, basınç, titreşim veya enerji tüketimindeki olağandışı değişimler, potansiyel arızaların erken uyarı sinyalleridir.
• Bu sinyaller, bakım ekiplerine otomatik bildirim olarak gönderilir ve arıza oluşmadan müdahale imkânı sağlar.
• Böylece hem onarım sıklığı azalır hem de sistem duruşu yaşanmadığı için MTTR değerleri düşer.
  

  Arıza Analizi ve Sürekli İyileştirme Kültürü

  
  MTTR’ı azaltmak için yalnızca mevcut arızaları gidermek değil, nedenlerini analiz etmek de gerekir.
• Her arıza sonrası kök neden analizi (root cause analysis) yapılarak benzer sorunların tekrarlaması önlenebilir.
• Elde edilen bulgular bakım prosedürlerinin güncellenmesinde ve eğitim içeriklerinin geliştirilmesinde kullanılabilir.
  

  Standart Onarım Prosedürleri (SOP) Hazırlamak

  
  Onarım süreçlerinin belirli bir standarda göre yürütülmesi, zaman kaybını önler.
• Her ekipman tipi için adım adım onarım rehberleri hazırlanmalı ve CMMS sistemine entegre edilmelidir.
• Böylece teknisyenler, karmaşık arızalarda bile hangi sırayla ilerleyeceklerini bilir.
  

  Ekip İçi İletişimi ve Görev Dağılımını Güçlendirmek

  
  Arızalara müdahale sırasında ekip içi koordinasyonun güçlü olması büyük önem taşır.
• Net görev tanımları, hızlı bilgi akışı ve uygun iletişim araçları sayesinde onarım süreci daha etkin yönetilir.
• Özellikle büyük tesislerde, dijital bakım panoları veya mobil uygulamalar üzerinden ekipler arasında gerçek zamanlı iletişim kurulabilir.
• Koordineli çalışan bakım ekipleri, gereksiz bekleme sürelerini ortadan kaldırır.

MTTR ve Dijitalleşme İlişkisi

Endüstri 4.0 çağında MTTR artık sadece manuel raporlarla değil, dijital bakım sistemleri, yapay zekâ destekli analiz araçları ve IoT sensörleri aracılığıyla da ölçülmektedir.
Bu sayede sistemler otomatik olarak arıza verilerini toplayabilir, onarım sürelerini kaydedebilir ve gelecekteki arıza olasılıklarını tahmin edebilir. Böylece MTTR değerleri düşürülürken bakım verimliliği önemli ölçüde artar.