502 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları Hesabı Nedir?

2023 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de yeniden uygulanmaya başlayan enflasyon düzeltmesi, mali tabloların gerçeğe uygun değerleri yansıtması açısından önemli bir adımdı. Ancak bu uygulama sadece bilanço kalemlerinde değil, muhasebe sistemindeki bazı özel hesaplarda da dikkate değer farklar yarattı. Bu farkların başında gelenlerden biri de, çoğu işletmenin ilk kez karşılaştığı “502 – Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları” hesabı oldu.
Teknik olarak bu hesap, enflasyon düzeltmesi sonucunda şirket sermayesinde oluşan artışları gösteren pasif karakterli bir hesaptır. Ancak 502 kodlu bu hesap, muhasebenin teknik sınırlarının ötesine geçerek vergi uygulamaları, geçmiş yıl zararlarının mahsubu ve ortaklara dağıtım gibi konularda kritik sonuçlar doğurabilir. Detaylar yazımızda.

502 – Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları Nedir?

“502 – Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları”, ödenmiş sermaye ya da diğer özkaynak kalemlerinin enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan artışların izlendiği pasif hesap kodudur.

Bu hesap;

• Enflasyon düzeltmesi ile sermaye hesabında oluşan artışların alacaklandığı,
• Enflasyonun düşmesi sonucu geriye dönüş durumunda borçlandırıldığı bir hesaptır.

Bu hesap sermaye artırımında kullanılabilir, ancak doğrudan dağıtıma konu edilemez.

502 Hesap Muhasebe İşleyişi: Örnek Yevmiye Kayıtları

Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Olumlu Fark Oluştuğunda:

• 698 – Enflasyon Düzeltme Hesabı (Borç)
• 502 – Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları (Alacak)

Geri Düşüş veya Taşıma Durumunda:
Tersi kayıt yapılır: 502 borç, 698 alacak.

Sermayeye Ekleme Yapıldığında:
502 hesap borçlandırılarak 500 – Sermaye hesabına alacak kaydedilir.

Örnek tablolarla inceleyelim.

Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları’nın 2023 yılında 502 Hesaba Alınması

Tarih	Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç	Alacak
31.12.2023	500	Sermaye Hesabı	100.000
31.12.2023	502	Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları		100.000

Sermaye Artışı Kararı ve Sermaye Düzeltme Farklarının Sermayeye Eklenmesi

Tarih	Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç	Alacak
01.03.2024	502	Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları	100.000
01.03.2024	500	Sermaye Hesabı		100.000

Şirketin Sermaye Artışı Tescil Edildikten Sonra 502 Hesabın Kapanışı

Tarih	Hesap Kodu	Hesap Adı	Borç	Alacak
15.04.2024	500	Sermaye Hesabı	100.000
15.04.2024	502	Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları		100.000

Vergisel İşlem ve Serbest Bırakma Alternatifleri

Kurumlar vergisi ve gelir vergisi mükellefleri için inceleyelim.

Durum	Kurumlar (Şirket)	Şahıs İşletmesi
502’deki tutarın sermayeye ilavesi	Vergi yok	Yapılamaz
Geçmiş yıl zararlarına mahsup	Vergi yok	–
İşletmeden çekme / aktarma	Vergi doğmaz (kural dahilinde)	Vergiye tabi
GİB 07.05.2025 özelgesi	Çekme/aktarma vergi doğurabilir	Bırakmaz – kesin vergi doğar

Kurumlar Vergisi Mükellefleri (Şirketler)

• 502’de biriken tutarlar sermayeye ilave edilebilir.
• Vergi Usul Kanunu ve VUK Tebliğlerine göre bu işlem kâr dağıtımı sayılmadığından vergi doğmaz.
• Ayrıca geçmiş yıl zararlarına mahsup imkânı da bulunur.

Gelir Vergisi Mükellefleri (Şahıs İşletmeleri)

• Sermayeye ekleme hakkı yoktur.
• 502’de biriken tutarlar işletmeden çekildiğinde doğrudan gelir sayılır, gelir vergisine tabi olur.
• Dolayısıyla bu tutar bilanço dışı çıkarıldığında gelir vergisi matrahına girer.

2025 Yılı Güncellemesi – GİB Özelgesi

07.05.2025 tarihli Gelir İdaresi Başkanlığı özelgesine göre:
502 numaralı hesap, enflasyon düzeltmesi uygulaması sonucu sermaye kalemleri üzerinde oluşan olumlu farkların (yani sermayenin düzeltme sonrası artan kısmının) izlendiği bir hesap niteliğindedir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2024 tarihli özelgesine göre, bu hesapta izlenen tutar yalnızca iki şekilde kullanılabilir:

• Geçmiş yıl zararlarının mahsubu,
• Sermayeye ilave.

Bu iki kullanım dışında kalan her türlü işlem —örneğin, 502 hesabından başka bir hesaba aktarım, işletmeden çekiş, kar dağıtımı gibi uygulamalar— ticari kazançla ilişkilendirilmeksizin doğrudan kurum kazancı olarak vergilendirilir. Yani 502’deki olumlu farklar, başka bir hesaba “kar aktarımı” gibi değerlendirilip dağıtılamaz. Bu farklar şirket için vergiden istisna bir kaynak gibi görünse de yanlış kullanım durumunda vergi yükü doğar.