Gümrük Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Gümrük vergisi nedir, nasıl hesaplanır? Sorularınızın cevabı bu yazıda.

Gümrük Vergisi Nedir?

İlgili mevzuata göre eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin veya ihracat vergilerinin tümüne gümrük vergisi denir.
Gümrük vergisi, 4458 sayılı Gümrük Yasası’nın 3. maddesi 8. fıkrasında tanımlanır. Gümrük vergisi, eşyanın Türkiye gümrük bölgesi girişinde uygulanan ithalat vergileri ile Türkiye gümrük bölgesi çıkışında uygulanan ihracat vergilerini ifade eder. İthalat ve ihracat vergileri ise Mezkur Yasası’nın 3. maddesinde şöyle tanımlanır: “Eşyanın ithalinde veya ihracatında ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler ve mali yükleri ile tarım politikası veya tarım ürünlerinin işlenmesi sonucu elde edilen bazı ürünlere uygulanan özel düzenlemeler çerçevesinde ithalatta ve ihracatta alınacak vergileri ve diğer mali yükleri.”

Gümrük Vergisi Türleri Nelerdir?

İthalat uygulamaları esnasında karşılaşılabilecek gümrük vergilerini şöyle sıralayabiliriz:

• Gümrük Vergisi
• İlave Gümrük Vergisi
• Katma Değer Vergisi
• Özel Tüketim Vergisi
• Dampinge Karşı Vergi - Telafi Edici Vergi
• Tek ve Maktu Vergi
• Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi
• Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu
• Tütün Fonu
• Toplu Konut Fonu
• Çevre Katkı Payı
• TRT Bandrol Ücreti
• Ek Mali yükümlülük
• Ek Fon

Gümrük vergileri esas olarak iki ana türde uygulanır.

• Değer (Ad Valorem) Vergisi: Eşyanın CIF değeri üzerinden belirlenen oranlı vergidir. Örneğin matrahı 1000 TL olan bir ürün %20 oranlı ad valorem vergiye tabi ise 1000×%20 = 200 TL vergi ödenir
• Spesifik Vergi: Eşyanın birim miktarı üzerinden sabit tutar olarak alınan vergidir. Örneğin kilogram veya litre başına sabit bir tutar ödenir
  tarifemevzuati.com

Bazı durumlarda karma sistem (hem oranlı hem sabit) uygulanabilir. Genel olarak sanayi ürünlerinde ad valorem uygulama yaygındır. Ancak özellikle makine, elektronik vb. sektörlerde sabit vergiler veya ilave fonlar da kullanılabilir

Gümrük Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Gümrük vergisi, Türkiye gümrük bölgesine getirilen eşyanın gümrük kıymetine göre hesaplanır. 4458 sayılı Gümrük Yasası’nın 24. maddesine göre ithal eşyanın gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir.
Türkiye’ye ihracı için yapılan satışta 27. madde (ilaveler) ve 28. maddeye (dahil edilmeyecek) göre gerekli düzeltmelerin yapıldığı, fiilen ödenen ya da ödenecek fiyat, satış fiyatıdır.
Hesaplama adımları kısaca şunlardır:

• İthal edilecek ürünün GTİP kodu ve menşei belirlenir. İlgili faturadan ve taşıma belgelerinden CIF değer hesaplanır.
• İthalat Rejim Kararı’na göre GTİP ve menşe ülkeye karşılık gelen gümrük vergisi oranı (MFN, AB, STA vs. kapsam) belirlenir.
• Ad-valorem vergide vergi = CIF × oran formülüyle bulunur. Spesifik vergide ise birim başına sabit tutarla çarpılır. Karma tarifelerde iki adımda hesap yapılır. Örneğin ÖTV’den mükellef ürünlerde ÖTV = (CIF + gümrük vergisi) × ÖTV oranı; KDV ise genellikle (CIF + gümrük vergisi + ÖTV) × KDV oranı ile hesaplanır.

Gümrük Vergisi Hesaplama Örneği

Mesela 10 bin Dolar değerinde bir satışın hesabı şöyle olur:

• Teslim şekli: FOB
• Navlun: 1.000 USD
• Sigorta: 300 USD
• Satın alma komisyonu: 100 USD
• Ambalaj bedeli: 100 USD
• Gümrük vergisi: %5,7 (Diğer ülkeler vergi oranı)
• Kur: 1 USD (Diyelim ki 5 TL)
• Menşe ülke: Çin

İthal eşyanın satış bedeli de tespit edilmelidir. Bu tespit, 4458 sayılı Gümrük Yasası’nın 27 ve 28. maddelerinde belirtilen ilave edilecek ve ilave edilmeyecek giderlere göre yapılır.

FOB

FOB teslim şekli ile mal bedeli (10.000 USD) + navlun (1.000 USD) + Sigorta (300 USD) = 11300 USD eder.
Kanunun 27. maddesinde “ithal eşyası için Türkiye’deki giriş liman veya yerine kadar yapılan nakliye ve sigorta giderleri ile eşyanın giriş liman veya yerine kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme ve elleçleme giderleri” hükmü yer alır, buna göre navlun ile sigorta giderleri FOB teslim şekli gereği alıcıya aittir, bu yüzden kıymete ilave edilir.

Satın Alma Komisyonu

Satın alma komisyonu: 100 USD (Kanunun 28. maddesine göre ilave edilmeyecek giderlere dahildir. Alıcı tarafından üstlenilse de kıymete dahil edilmez.)

Ambalaj Bedeli

Ambalaj bedeli: 100 USD
Alıcı tarafından üstlenilir ve yurt dışı faturasında ayrı olarak gösterildiyse kıymet tespitinde ilave edilir.

Toplam

Toplam: 11300 USD + 100 USD = 11400 USD

Gümrük vergi matrahı: 11400 USD

Gümrük vergi oranı: %5.7

Gümrük vergi: 649,8 USD \ 5 = 3249 TL

Bu durumda ödenecek gümrük vergisi 3249 TL olur.

2025 Gümrük Vergisi Oranları

2025 Yılı Türk Gümrük Tarife Cetveli;

• 30.12.2024 tarihli ve 32768 sayılı (1. Mükerrer): 2025 yılına ilişkin Türk Gümrük Tarife Cetveli (Karar No: 9376),
• 31.12.2024 tarihli ve 32769 sayılı (3. Mükerrer): İthalat Rejimi Kararında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar (Karar No: 93991)

ile belirlendi.

2025 yılına ait İthalat Rejimi Kararı eki listeler ve Tarife Cetveli güncellenerek yeniden yayımlanmıştır.
Tarife Cetvelindeki değişikliklere bağlı olarak bazı eşyaların GTİP’lerinde korelasyon (eşya değişiklik) tabloları oluşturulmuş ve ek olarak sunulmuştur.

GTS Kapsamı:

• Gelişme Yolundaki Ülkeler (GYU),
• Özel Teşvik Düzenlemelerinden Yararlanacak Ülkeler (ÖTDÜ),
• En Az Gelişmiş Ülkeler (EAGÜ)
  listeleri ve hariç tutulan sektörler İthalat Rejimi ekinde yayımlanmıştır.

Vergi Oranlarındaki Değişiklikler:
Birçok GTİP pozisyonunda (örn. 0302, 0702, 2208, 3004, 3921, 8414, 8521, 8704 vb.) gümrük vergisi oranlarında uluslararası anlaşmalar veya tarife değişiklikleri sebebiyle değişiklik yapılmıştır.

Vergilendirme Detayları:

• Bazı eşya gruplarında ülkeye göre farklı gümrük vergileri uygulanacak.
• Ek Mali Yükümlülük, nihai kullanım, kullanım yeri gibi kriterlere göre indirimli veya sıfır vergi uygulanacak eşyalara yer verilmiştir.
• Bazı ürünlerde dönemsel/geçici vergi indirimi/kaldırılması söz konusudur.
• Serbest bölge, antrepo veya DİR kapsamında ithal edilen ürünlerin AB’ye ihracında, varsa Telafi Edici Vergi (TEV), bu karar kapsamındaki oranlar ile AB Ortak Gümrük Tarifesi kıyaslanarak daha düşük oran üzerinden hesaplanacaktır.

Gümrük Vergisi artırılan veya Ek Mali Yükümlülük getirilen ürünlerde, 31 Ocak 2025 (dahil) tarihine kadar beyanname tescil edilirse, önceki vergi oranları uygulanacaktır.

Cetvele Resmi Gazete’ye yönlendirilecek şu linkten ulaşabilirsiniz:
2025 Yılı Türk Gümrük Tarife Cetveli

Bununla birlikte 31.12.2024 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karar bağlamında 2025 yılında Belirli ürünlerde uygulanacak İlave Gümrük vergilerinde değişiklikler yapılmıştır. Karara aşağıdaki linkten erişebilirsiniz:
İthalatta İlave Gümrük Vergisi Uygulanmasına İlişkin Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar

Gümrük Vergisi muafiyetleri

Bazı durumlarda gümrük vergisi muafiyeti veya istisnası tanınır.

Yolcu Beraberi Eşyalar

Kanuna göre ticari nitelik taşımayan ve kişisel kullanım için getirilen eşyalar belirli bir değere kadar vergiden muaftır.

• 18 yaş üstü yolcular için beraberinde getirilen mallar toplamda 430 Avro’ya kadar muaf tutulur; 15 yaş altındakiler için bu sınır 150 Avrodur.
• Yolcu hediyelik eşyasına ilişkin uygulamada, hediye statüsünde 430/150 Avro değerindeki eşya muaf olabilmektedir.
• Kargo veya posta yoluyla gelen kitap ve basılı yayınlar için ise ayrı bir uygulama vardır (ör. 1500 Avro’ya kadar muafiyet gibi).

Muafiyet Türü	Açıklama	Sınır (EUR)
Yolcu beraberindeki kişisel eşya (18+ yaş)	Ticari olmayan, kişisel kullanım eşyaları	430 €
Yolcu beraberindeki kişisel eşya (15 yaş altı)	Ticari olmayan, kişisel kullanım eşyaları	150 €
Posta/Hızlı kargoyla gelen kitap/basılı yayın	Kişisel kullanım için ithal edilen kitap, dergi vb.	1500 €

e-İhracat İstisnası

e-İhracat için bazı gümrük vergisi muafiyetleri uygulanır. Bunlar şunlardır:

• Avrupa Birliği Ülkeleri: 22 Euro’nun altındaki siparişlerde gümrük vergisi ve KDV alınmaz.
• Rusya, Belarus, Kazakistan: 1.000 Euro’nun altındaki siparişlerde gümrük vergisi ve KDV alınmaz.
• Azerbaycan: 550 Euro’nun altındaki siparişlerde gümrük vergisi ve KDV alınmaz.
• Ukrayna: 150 Euro’nun altındaki siparişlerde gümrük vergisi ve KDV alınmaz.
• ABD, Avustralya: 800 Euro’nun altındaki siparişlerde gümrük vergisi ve KDV alınmaz.
• Körfez işbirliği ülkeleri: 270 Euro’nun altındaki siparişlerde gümrük vergisi ve KDV alınmaz.

Diğer Muafiyetler

Kanuna göre aşağıdaki durumlarda da gümrük vergisi muafiyeti uygulanabilir:

• Eğitim, kültür ve bilim amaçlı eşyalar ile bilimsel amaçla kullanılan cihaz ve eşyalar,
• İşyerinin Türkiye’ye taşınması sırasında ithal edilen sermaye malları ve işyeri malzemeleri,
• Alındığı tarih itibariyle 3 yaşından küçük olan motorlu ve motorsuz araçlar,
• Engelli ve malullerin kullanımı için olan eşyalar,
• Tıbbi araç gereçler ve cihazlar,
• Değeri 1500 € altında olan şahsi eşyalar,
• Türkiye’ye taşınan kişilere ait kullanılmış ev eşyaları,
• Miras yoluyla ülkeye giren kişisel eşyalardan vergi alınmaz.

e-Ticaret ve Bireysel Alışverişlerde Gümrük Uygulamaları

İnternet üzerinden sipariş edilen ürünlerde de genel kurallar geçerlidir. 2024 yılı başına kadar kargo/posta ile gelen ticari olmayan gönderilerde 150 EUR’ya kadar muafiyet bulunuyordu; bu dönemde AB’den gelenlerde %20, diğer ülkelerden gelenlerde %30 oranında gümrük vergisi uygulanıyordu.
Ancak 21 Ağustos 2024’ten itibaren muafiyet limiti 30 EUR’ya düşürüldü. Bu sınırı aşan paketlerde AB’den gelen ürünlere %30, diğer ülke menşelilere %60 oranında gümrük vergisi alınmaktadır.

Gümrük Vergisi Nasıl Beyan Edilir?

İthalatçı veya temsilcisi, mal beyanı için Gümrük Beyannamesi düzenler ve gümrük idaresine sunar. Beyannamede GTİP kodu, menşei, adet, gümrük kıymeti gibi bilgiler yer alır ve gümrük tarife oranları bu beyan üzerinden hesaplanır.

• Gümrük beyannameleri elektronik ortamda (Ticaret Bakanlığı’nın BİLGE sisteminde) yapılmaktadır. E-ticaret yoluyla gelen küçük paket ve kargolarda ise ETGB (Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi) uygulanır.
• ETGB, uçak, hızlı kargo veya posta ile gelen e-ticaret mallarının gümrük işlemlerinde kullanılan, tüm sürecin elektronik yürütüldüğü bir sistemdir
• Yetkili kargo şirketleri bu belgeyi düzenleyerek bireysel ithalatı kolaylaştırır; böylece yurtdışından alınan ürünler hızlıca iç piyasaya giriş yapar.

Gümrük Vergisi Sorgulama Nasıl Yapılır?

İki şekilde sorgulama yapabilirsiniz.

Gümrük Tarife Cetveli Üzerinden Manuel Sorgulama
Türk Gümrük Tarife Cetveli 2025’te her eşya, 12 haneli GTİP numarasına göre sınıflandırılmıştır.
GTİP numarasını biliyorsanız cetveldeki “Gümrük Vergisi” sütununu kontrol edebilirsiniz.

Online Gümrük Vergisi Sorgulama

Ticaret Bakanlığı’nın web sitesi Gümrük Vergi ve Ceza Borcu Sorgulama Sistemi üzerinden sistem bilgileriniz veya e-Devlet şifreniz ile sorgulama yapabilirsiniz.

Gümrük Vergisi Nasıl Ödenir?

İthalat işlemlerinde ödenmesi gereken gümrük vergisi, beyanname onaylandıktan sonra Gümrük Saymanlık Müdürlüğü veya kamu bankaları aracılığıyla online ya da fiziki olarak ödenebilir.

Gümrük Vergisi Tahsilatı Yapan Kamu Bankaları:

Banka Adı	Ödeme Kanalı	İşlem Tipi
Ziraat Bankası	Şube / İnternet Şube	Online & Fiziki
Ziraat Katılım Bankası	Şube / İnternet Şube	Online & Fiziki
Vakıfbank	Şube / İnternet Şube	Online & Fiziki
Vakıf Katılım Bankası	Şube / İnternet Şube	Online & Fiziki
Halkbank	Şube / İnternet Şube	Online & Fiziki
Emlak Katılım Bankası	Şube / İnternet Şube	Online & Fiziki