Toplam Maliyet Nedir? Hesaplama Formülleri Nelerdir?
Bu yazıda toplam maliyeti formülü ve açıklaması ile anlatacağız.
Üretim ve Maliyetler
Toplam maliyeti açıklayabilmek için önce konuya geniş bir giriş yapalım. Ekonomi teorisi, şirketlerin mal ve hizmet üretimindeki temel amacının kâr maksimizasyonu olduğunu söyler. Bu durumu şöyle formülüze edebiliriz:
Kâr = Toplam Hasılat – Toplam Maliyet
Toplam hasılat ise mal ya da hizmetlerin fiyatının satılan miktar ile çarpılmasıyla elde edilir. (PxQ)
Tüm bu bilgilerden hareketle toplam maliyetin mal veya hizmetin üretimi için yapılan toplam harcama olduğunu söyleyebiliriz.
Peki, üretim nedir? Üretim, emek, doğal kaynaklar, sermaye ve girişimcilik faktörlerinin mal ya da hizmetlere dönüştürülme faaliyetidir. Üretim fonksiyonu ise üretim ve üretim faktörleri arasındaki fiziksel ilişkiyi yansıtan fonksiyondur.
Üretimde Dönemler
Üretimde kısa ve uzun dönem ayrımı mevcuttur. Temel olarak emek ve sermaye girdilerinin olduğunu varsayarsak kısa dönemi sermaye girdisinin sabit olduğu, emek girdisinin değişken olduğu durum; uzun dönemi ise emek ve sermaye girdilerinin her ikisinin de değişken olduğu durum olarak tanımlayabiliriz. Üretim kısa ve uzun dönemlerde farklı şekillerde gerçekleşir.
- Toplam ürün: Toplam üretilen ürün sayısı ise, marjinal ürün işçi sayısındaki bir birim artışın toplam üretimi ne kadar değiştirdiğidir.
- Ortalama ürün: Toplam ürünün işçi sayısına oranıdır.
- Marjinal ürün = MP = ∆ TP / ∆L = Toplam üründeki değişim / Emek miktarındaki değişim (etmek = işçi sayısı)
- Ortalama ürün = AP = TP / L = Toplam ürün / emek miktarı
- Azalan verimler kanunu: İşçi sayısı arttıkça toplam ürün önce artar, ardından azalır. İşçi sayısı arttıkça marjinal ürün önce artar, ardından azalır. Bu azalan verimler kanunudur. Azalan verimler kanuna göre bir işletme, diğer üretim faktörleri sabit kalırken sadece birinin miktarını birer birim artırdığında marjinal ürünün önce artış gösterip zirve yapması ardından devamlı azalmasıdır.
Kısa Dönemde Maliyetler
Ayrıntılara teker teker bakalım:
- Açık (muhasabe) maliyetler: Şirketin şirket sahipleri haricinde kaynaklarını kullandığını kişi ya da firmalara yaptığı doğrudan ödemelerdir.
- Örtük maliyetler: Şirket sahiplerinin üretim için kullandıkları kendi kaynaklarının fırsat maliyetidir.
- Ekonomik maliyet: Açık maliyet + Örtük maliyettir.
Toplam Maliyet Ne Demektir?
Toplam maliyet (total cost, TC), bir şirketin üretimindeki tüm girdilerin toplam maliyetidir. Yani açık ve örtük maliyetlerin toplamı, topam maliyeti verir. Toplam maliyet 2’ye ayrılır:
Toplam maliyet (TC) = Toplam sabit maliyet (total fixed cost, TFC) + Toplam değişken maliyet (total variable cost, TVC)
- Toplam sabit maliyet üretilen mal miktarına bağlı olmayan maliyetlerdir. Mesela kira maliyeti toplam sabit maliyettir.
- Toplam değişken maliyet üretilen mal miktarına bağlı maliyetlerdir.
- Kâr, toplam hasılattan toplam maliyetin çıkarılması ile elde edilir.
- Marjinal maliyet (Marginal cost, MC) ise üretilen mal miktarında 1 birim artış olunca toplam maliyette oluşan artıştır. Marjinal maliyeti şöyle formülüze edebiliriz: Marjinal maliyeti = Toplam maliyetteki değişim * üretilen mal miktarındaki değişim = ∆TC * ∆TP
- Ortalama sabit maliyet (Average fixed cost, AFC), ürünün birim başına sabit maliyetini verir. Bunu da şöyle formülleştirebiliriz: Ortalama sabit maliyet = toplam sabit maliyet / çıktı miktarı
- Ortalama değişken maliyet (Average variable cost, AVC): Ürünün birim başına değişken maliyetidir. Formülü şöyle verebiliriz: Ortalama değişken maliyet = toplam değişken maliyet / çıktı miktarı
- Ortalama Toplam Maliyet (Average total cost, ATC): Ürünün birim başına toplam maliyetidir. Ortalama toplam maliyet = toplam maliyet / çıktı miktarı
İşletmenizin tüm üretim sürecini daha hızlı bir şekilde yönetmek için Mikro Yazılım Üretim Planlama Programı kullanabilir, iş süreçlerinizi optimize edebilirsiniz.
